4 a
INSIG^
VA RIA1
CIRCA S.EV(
FAC
P R AE
D. S ALOMONl
S. S. THEOL. PROF.
CIZENSI, CONSISTORII ASS
CAE SENIGRE, AD D. NIC(
SEOS LIPSIENSIS S'
PATEONO ATQlFE j
AETERNVM D
In Academi
ex idoneis i
E N A R ]
M. CHRISTIAN (
LlPSn
AVCTOR ET
IPSIS NONIS MA
H. L.
i I P .
LITERIS mw
^|fii|ff#iS|p|p!^j;:v^^^^^
,^>- "■■;-"
J2, IX s. V.
[GNIQRES
lE egclesiae
ATiaNE S
ETV^CHARISTIAM
ACTAS
AE S I D E
ONE DEYLINGIO
lOF. P. ORD. CANONICO
III ASSESSORE, NATIONIS MISNI-
-y. NICOLAI PASTORE ET DIOECE-
^SIS SVPERINTENDENTE
IVE PRAECEPTORE SFO
JVM DEVENERANDO
EMIA LlPSIENSI
EIS MONIMENTIS
NARRABIT
/^N GABRIEL BAVER
LIPSIENSIS
OR ET RESPONDENS
JIS MAIIS M DCC XXVI.
H. L. Qi C.
__^ f ^
Lli Sl AE
IMMANVELIS TITII. ^
^
4^
■' ,r
.:. M..
i , '-.
,' ■■ ■ -- ■'"
<«v, Tt.i
:0iaSJER1^M'O-KiSnr
. {JiV ■..„» ,,■ J .^
•;;.?n-
4 ■■ ■. ■< ■!'■ ^ * ■■ '■ » V ■* ' ' *^' ■■ ^ 1...
dkjimum Proteflanimmi^^ IL\ Liber. cum ap"
flmfji exce^umn fafat%fidinftimiumnQmm non efl. No^
ftratesahpbjeSa^^^v^ ipja jymho-^
lalJpaSa^furgmtur^ Argumehtum BoJ/ueti ih Pontijidos
retorquetur^ v§, IMi^ P^ S. Euchariftiae
ab initid: Jimpkx. §. I V. Linguae vernaculae ufus in
Chriftiamrumficris usque ad feculum fextum. Aftutia
Pohtijicum m retinenda etaliispopulisprfuadenda Liturgi^
Romana ac Latina. §. V. Renaudotii ftudium inde/endendlf
ejus ufu enarratur. §,VL Refellitur. §.YIL Commtmiojub
unafpecie in Ecclejia ante feculum XU.ignota. lo.Mabillo^
nii candor. CalicisfubtraBi novitas. §.VIIf. Solitariarum
mijfarum celebratio Jequioris aetatis naevus, S. Euchari*
ftia olim quotidie et ah omnibus Jidelibus , qui praefentes
erant yjumenda. §. IX. Ejus confecratio olim per preces
A z faSa.
■ f :■}-■> J:>x '; ; v"'2^^ii^*v?«' '■'■ '■"' ■■ ■■■'■
• "W-- \ 0.J ^'r s :.;•■.:■:.,•. .,r -■.:.,. ^
lEccleftat lifu repetmda^:;''$0tm^ 1
f; wd^w^- Ecde[ta [00ta'k^^ j
fn/iitutmiisad/iriM^^^^ ^
taxat ei pimm^b^n/ehdMr^ |
: rurhample prvbatuf^ ^ XIL i lCi6r(/?rati« iMftavi^^im |{
molari pia Mntiquiias WtisatiiMi ii^^
tmpugnatur, Ejus novitas, §. Xllf. Cur S. Eucharijtia
di&a <t>v(Tlo6 et ohlatio ? §. XIV. Transfuhflantiationis no-
tefiimoniis §. J^Vh; r^fp^detur ad ^ahiUonfi et Renaudo-
tii okjelliones, '-Reaiis^ corporis' et fanguinis ChriftiinS,
coena praefentia luculenter ajferitur. Grabius notatus,
Quid tramfdrmdre ^ MahiUoniW^et Huetius wtantur,
§. XVII. Adotatidjacrameniiy- ^ §. XVjHi
Cultus novitas,^\iabJurditas et ferpettmm foediffimae idolo-^
latriae periculum ex ipfis >>Fontijiciorum hypothejihus often-
fum, >§. XlK^vBdEuchariflia^^^i^^^ coin/^randd.u?J^
tefes Chriftianiakariayrbprie dMa^S^
do ceperit aharium cotifecrdtio et multitudo-in Templis?
§. XX. Miffae in honorem JanHorum celebrandae epcJihris
liiturgicis dejcribuntur, Erroris ^^ravitas ? i^r mqvitdh
•••.;■. ■-:■. 1 >.->i^ ..lU-;..,
;•. j*. ;., .,. ••;jr. •■.: ", v.i^ -•; -
.U' .0
I.N. J.
"S
S)
(o}
^"
;:'.u'
^-,^v .■AV-\..mv?V^-i^*'^"i ' 'v . ■ ■^^■'i- '■': ^
ACGHV$ BENIGNVS BOSSVE^
l^y ^>;| (3oildomienfis prirho / dein^
^; ' de^M^Menfi^ in Gallia Antiftes, per-
^^•' infi^is l^dmanae Ecdefia^ advbcar
tus,_et proixiachus peculiari libro
I proWevolmt; veram Chrifti Ec-
['^^rlefiain nuriquam varialTe, nec fen-
! 4en&ni ^mutaile. Hanc fentehti^e
' iitoquaiTi Varitee ' gloriam tam^'C^
tum et ;eviddritem v^rae Ecclefiae chara6lerem efle bpiria^
tiiry ut palam prdnunciaverit promifcritqiie, fefe, fl vel mi-
nima RbmariaeEGclefiae inde a Chriftiani nominis bngine
iricoitoaritia ac varieta^ bftendi pofTet, caufla, quam deferi-
deiidatfi fiifceperat, cadere velle. (*^) Cumque certus cori-^
fifmaMsque eflet,^ Rom^riain Edclefiam nuriquam variafTe;
cbriM aiutem fibi obfervafTe videretur, Proteftarites pbli
Jfuam exRomana Ecclefia difcellionerii nori pauca do^lrinae
capita, quiri et ipfa' fymbpla, immutafle, ac nova condidifle,
in eto abiit ferit^tltiam> cbetus ' a • Rorhanis' facris difleritien^
tes riori efle veraih Ecclefiam Ghrifti; quippe quas prorfus
■■" ■■A'3 " ■■■ ■ ■•' fit
X**). Pir^Q^i^ne.adeum lib^uijiJi/WFyfA /►.:«?. X^ . his verbis:
Que Ji par de teUes preuves { des depifions de foy authentiques & de»
faits conftants) iJs nous montrent la moindre inconjlance^ ou Id moin-
dre varration dans les dogmes de V Eglife :CathoUque depuis fon ori"
gine jufqu' a nous, c^efi adire, depuis lafffndation du Chriflianifme ;
je lieux hienJeur evquer, qulili ont mifon, (Ip' ffioy-meme j* effacerai
fiion hifloire^i\) Idenv BOSSVETyS!ihciilcavit..in £A?/>p7i>;o»^
Catholicae,4rtic.X]^X. p.ni. 85- dicens, ^^«^ P Eglife Homaine a decl-qre
par toutes fes Cqnciles ^ par toutes fes ■profeffions,] de Foij qu'elle a
puhliees qtfeUe ne regoit aucun dogjne, qui ne foit conforme a la
Tradition de tous ies Jtecles precedew.
( o )
iit mvariabilis in fide. Hanc univerfi Iibri fummam exhi-
bent Ignamni Ordiiiis Patros^^ui Gommentarios Trevol-
tienfes, rei literariae infervituros, adornanint, monentes,
feOSSVET VM per univerium iibrum de ^roteflmtium Va-
GOjety s eft. vera : EGGleiia^ Jf & Cjferim , iiliSifiMit
iri;fide.n :Seid; gcGbii^e J^i^tejaa^tium:: va^itt^
go, -iiQii ■fent]|<^i^a-r,^e^ ,;?^
- :v;- Dici vix,p(>teft,%atit:^ ^^{^^^^>^l^0$0^^^^^^
fy$UjDim;i|:exceptum .fi^ ,Si#iia#f|^gte^^^'^ei^i^
li^-ac in ipiiusPontiificis^uia.^ ? ; - WerfeijifiSJidit^
mer^tum yidebatur decreto|&m> .et^ ineiu^abfe^q^^ nuln
Ja:,arte eludi, nullaque induftria Iabefa6tari ac epnvejiii ppififet.
3Si:eq|ie nos: ntegamus> illum BOSSVETI libellum:.ec^e|u
tiphis ^pparatu , eo Gallicae di<3ipnfe ilore , eaque- -^ititi^
confcriptum efle, ut le£lores minus eruditi, ethiftoriaetemh
porisquQ , quo iac^a npilra a fordibus! PpntiAciis pi^rgari
coeperunt; minus periti, facile occupari , et ii> errpri§ .co.ti-!
feniionem, iniidiasque perailute.ilru6las, induci ppffint.
Argt(i[nentum equidem ab :i|iQPii^4i)tia ig ^o^m^^^ prpfes-^
iione jiumptum, quo Praeful.-JVi^idenfis ;Prot:eilantes oppu-
giiavitj noneftrecenseiusinventiim. In aciem iam pro-.
duaumfuit a TANMl^RO, GEORGIO SCHERERO
ac ipfomet Annalium . ■Eccleiiailicorum Cond itore C AES.
BARONIO Tomo msad^Aim^CCCJCLIKi^IX.:fisn'
Conferatur NICOI^M ^IWNNIl' Apofiafia^-l^om: : EccJ,
p. 224. Sed nemd ia;dyerfttidi^&m'^mai0ri ^rdore-, ingemo-
ijue et arte, hunc ari^terii^ agitavit , quam BOSSVETVS,
una quaii et defcretdria pugna litibus aiuturnis>.ettantaani-
raorum diilenfione hup 'dum agitatis, impoiiturus iiaem.
Cumque decem annos iftilibro cohficiendd expioliendoque
ihiudafre dicaturi et au^ori' hec induftria , hfec ihjyenium,
nec eruditio et facuhdia deflierint, facire intelligitur, quan-
ta comnioda ab ifto iniiituto iibi promiierint Romanenfes.
Nec
( o )
Ncc fpdcfc:^tyfueb xiafet obieai^^ a^wl^lici-^^
fymbdlorum-variatidhpMpta. i. .Yericasiquippe&iiplejj: eft>
et perpetud ac ubi^ue fibi conftans. Gbntra mendacia et
errores inmille formas folent abire. /Nec leviter nos ur-
gerent-^dyerfarii, fl probare pollent ^ pios noflros maiores
a^^Coi^^Mfeiies -divinia' do^in ac ilb
praefertim; quse fidei. attingiult / ifiindamentum j! in deterius
mutafle. yerum hoc ipfum adhuc praeftare non potue-
runt^ Nani quando B, nofter LVTHERVS imam alte-
ramque fehtentiam erroneam, in papatu olim conceptam
^tyitius^animo infixam^ poft coeptum emendandorum fa-
drortim nfegbtiuin demum abiecit, mutatio illa non repre-
,hehdif fed laudari debet, quia non in deterius^fed in melius
fa6ta ell. Lumen diurnum non uno momento tenebris
fuccedit, fed lenfim paullatimque ex iis emergit, oriente et
altius aflurgente fole. Sic tempus, or^atio, tentatio, exerci-
tatioy et diuturna facrarumliterarum le6lio ac meditatio
mukafubiiide nios docent, quae antea ignorabaiitur, autiniTt
nus re^le et diiucide intelligebantur. Aliud: praeterea eft
mutare ipfam doftrinam, et aliud eft mutar^ dumtaixat
^uiMug r^oTtov y loquendi formulas, et unam ac ialteram vo-
c^em. Nec privatae nbnnulloriim Dodorum opiniohes
aiit variationes cor^feftim univerfae tribui de^ent-EeGrefiaei
qUahdo praefertim abiis abhorret, et alibi iiiam fententiam
ptiblice deciaravit. Id quod de PHILIPPO MELANCH-
THONE cumprimis notandum, cujusinconflantiam animi
etfihgulares; opiniones. noftr% Ecclefia feiii^per improbavit;
Male , igitur nobis tribuuiuur a BOSSVETO, ^.variationes
TiGllr^e Ecclefiae inde probaturo. Nos e contrario majoT
ri jiire Romanenfibus . exprobramus variationes in dp.ftri-
na fa^as, quando defertis abjedisque plurimis Apoflolicaei
do6lrinae capitibus,errores, et manifeftas corruptela^s ado-
ptarunt, easdemque in Goncilio Tridentiap fub dii^arum
imprecatione contra diflentientes confirmarunt; 'Cumque
BOSSVETVS non fine applaufu fuf&agiisqifie^EeclefiaeRb-
manae docuerit^ inconflantiam ih doftrina falfte Eccclefia^
indi-
-"■ ^ ■ 'liiL i ..'._jj. i i i ...!- .11 . 1 ..,, j.. ■„. .u.j.uji ' .,.-. i ..j,... i ..^.ui..
placita ibriius retelli inimpoflfeip^mili) ttEioti&ejpi: , iti ^et
defia/Kbrnaaaa? fajftam efle aliqujam ^o^lriiiaem^
iics eoi defiingemur labore. ,: ; et. impraefeuS! ; often3.emus>
quantopere ;defciverint RQmaiienfes non fQliitn a i prifca ^^
tuurn fimplieitatef fed ^t ab ipfius jS^pQfi:Qfoa^:iip&^^ puri;^
tate in SiEucharifliae adminiftrfttiQne. / -
^•■•-'.'■■'; ••>^-; ^-^- .•.^^^•n:>: ;:.,;:;"§;... llli^--^^.; ;l.,-.VU. ■.■.r:.i; .■:;•; n:
Adminitetib S. Coenae aB initio fimpliciflima et-abs-
que tanto varibrum ec fuperftitioforum rituum . apparatu
fuit; qualis poffeea acceflir. Id^fatis apparetf.ex JVSTiNi
MjMO^YmS^o/ogia-^im ChrpBamsi::§. LXMM
^; z^i. edit. Oxonienfis. Ko/^tSi roy psimTseyefi^y^ ^iAs^oi.nctiyc
T^v^ KcScH Tfohets v\ dyqis fAsvovlm' eTrt To clvlo a-vyshsvfjjs ylys^
tctf r }(^ td ecTfofxviffjiovsvfAocl» rm cififfoeiohjuv , »; td (rvyy^ccfiCi
fjioclec rm7f§o^rilMvocvo6yiv.co^Ketecf p^^&fs ly%a^». ^Ettoc Trqcvorc^r
fjiev8 tov lOCvocyivmKovlos \ ^o Ttqoekois^ioc Koyis r^v va^^ecrlocy:.'}^^
^fiOitKfjcrivyr^s rwKocha>v titoiv fjnfAYiaeais TToteitUf' e7re'!loC:CCVt''
iscifj^e^u Koivvi- TTocvlssj.Ti^ ivxocs !n'sn7(07fev' KS^y oos Ttqos^PflfAeVt
'^ccv&pCfAdvm^vifJiMV tyjs eyx^^Sr cc^off TfpocrCpsqetoef, v^ myos 'i^,
vSooq,'- ¥ioiJflo TTqosi^oos ev%us ojjloIoos ^^ sv^xpc^tt^locSi^^-t^
ixvISi dvocTfeuTSeti y(^ pjhocos sTrsv^yjfA^ hsyoov tQl^AfArjV tis^,
fj'i!cciSb(ns ){^::i^ fjteldhfjypisi^ tm svxjDcqt^mBevlpov sm^(>) yh
vslocfr HSH r^ois i-7rocqa(r^ 'TS^fATS^Iou. : Et foU^f
qul dititury diej omniumi qmvel in urbibus aut agvis degupkji
in eundem locum conventus fit:: et Commeniaria Apofl^lpr
mmaut fcripta Vrophetarufn , quoad tempus ferty legtintur%
Deindei le&ore quiefcenteji praefidemlorationem , qua, pdpUn
lum infiruit^ et adimitationem tampulchrarum rerum cohor^
taturr hahet, Suh haec confurgimus comrnmiter omnesi^
et precationes profundimus: et^ ficuti retulimusiprecibus ab--
folutisj panis ojfertury et vinum-, et aquay et Vraepofitus iti-
dem pro virili fua preces ei grdtiarum , . a&ioms furfum
mtth:(Jtpopulusiifaufte accldmati: dicens: Amefty et di-
flrihutm atque cdmmukicatio confecratorum ' fit^ mi-
cuique fraefenti: el ahfentihus per: Diaconos .tmttitur»
Idem
(6)
"KaK I O I ><§3'*
Wemretim appam ex AMBROSIQ;; CHRYSOSTOMO,
AVGVSlrilSIp, et ex ipfo \VA.LAFRID9 STRABONE
fequioris aetatis- fcriptore, JPontificiis magni aeftimato, in li-
bro de Rebus Eccle/iqfikisf qm exftat T. X. Bihliothecae Pa^
trum Magnaej Cap. XXIL foL 62o. Quodnunc agimusj mul^
tiplipi oratipnum cantiknarum et confecrationum officio,totum
hoc, ApoftoU et pofl ipfos proximij ut creditur, orationibus et
commemoratione paffionis Domijucaej ftcut ipfe praecepityage*
bant Jimpliciter. Etrelatio majorum eflyin primis tempori-
bus Mijjas fieri folitasjficut 7?wdo inparafceve Fafchaeyinquo
die apud Romanos MiJJae non aguntur^ communicationem fa-
cere folemusj id eflj praemifla ormione Dominicay et Jicut ipfh
bommus nofler praecepitj commemoratione pajjionis eius ad"
hihita corpori Dominico communicajjey et fanguinij quos ra-
tio permittehat, Ita vero, docente STRABONE^una dum-
taxat vice per totum annum apud Pontificios verae ac ge-
huinae antiquitatis veftigium ocGurrit! Addimus BERNO-
NEM, Augienfem Abbatem idem confirmantem, in libello
de Quihufdam rehus ad Mifjae officium pertinentibus T, X.
BihL Patr, Parif Cap. I. f. 6^97. In exordio nafcentis Ecck"
Jiae non eo, quo-nunc modoj vel ordine, facra celehrahantur
tnijfarum folemia^ tefle etiam heatijftmo Gregorio PAPA, qui
inter mukaj quae conflitmt j utiliaj cum incekhratione Mtjja'
rumy tum etiam in vario ecckjiaflicarum rerum ujitj adcon-
Jici^ndum corpus etfanguinem Chriflij orationem Dominicam
fecit decantarij ficut deeofcriptum efl: Orationem Dominicam
mox pofl canonem fuper hofliam cenfuit recitari, De hoc et
de aliis cum quofdam murmurare fentiret piij/i?ms Pater, inter
alianon dedignatus efl hujufmodi rationem reddere, dicens :
Orationem Dominicam idcirco mox poft precem dicimus,
quia mos Apoftolorum fuit, utad ipfamfolummodooratio-
nem, oblationis hoftiam confecrarent. Et valde mihi incon-
veniens vifum eflj ut precem, quam fcholaflicus compofueratj
fuper oblationem diceremusj ei ipfam traditionenij quam Re-
demptor nofler compofuit j fuper ejus corpus etfanguinem non
diceremus. Sed crefiente flatu religionisjfimul accrevit decus
fa^"
eccUfiafim hormris.^ IdjemrBERlSl^O;, guiieeluM |r5f itHijH^
brandino^ ibideni teffiatur > Garidheib RqinanUm tptto
Uiium foliim cdmpofuiile, fed per teiiipora aliud; aiiuirh mcei:-
pbfuiile vel adjecifle; Inde fatis apparet; prrmis; Ecclefiae
Chriftianae temporibus, et deiriceps, perpaucos in S. Euclia-
fiffia ritus adhibitos , poltea aStelh in Ecclefia Ilomana iii
immehfiim audos, et ita multiplicatQs efie , ut pothpam ma-
gis theatralerii agi, quam fecramentia Chriftoiriteutiadmi-.
niftrationem iieri/exiftimare pbflis. -Praecedit inMiflanlrn'
folemnibus varia SaGerdotis celebraturj pfaeparatip. Segut-
tiir introitus, feu oratiories variae, hymriu '^Jlhtipht^
caritus alterni, falutatio, Collecfta , Leffiones, Braduale Yeix'
Refponforium chori , Oflertorium et alil' Canohi. pr&v^
Canon ipfe, fecreto a Sacerdote diceridus,.i'n quo oratiories
variae, Confecratio, elevatio, commemoratio mortuoruhi,
Qratib Domiriica. Tandem fit communib, inde Poftcom-
iriunio et Confuriimatio Miflae. Sed aritiqua Ecelefia amabat
fimplicicatem, et hunc precum, ceremoniarum inutiliunl,et
gefticuiationum apparatum ac pompam;prbfuhde ignorabat.:'
§.. ,IV. -;• ,;;';■■■
Servator fanftifHmus in hujus^^ facrahienti . inftitutione
ufiis eft lingua Syro-Chaldaica, qua^ eo teihpore Hierofo-
lymisf nrlgaHS; ec vcrriacula jiidaeis erat. Clirifti exemplum
fecuti funt Apoftoli et Apoftolici viri^ qui omnes verba ie-~
cerunt, et facra adminiftrarunt ea lingua, quae fliis auditori-
bus eratufitata et nota. Legatur 1. Cor. XIV. Ab illbtem-
pore linguae vernaculae ufus in publicis briinium Eedefla-^
nim facris,ut cx libris veterumLiturgicis apparet^per multa fe-
cula duravit. Syri Syriace,Graeci graece,Coptitae coptice^pu-
bliceorabant,*et facra celebrabantjUt plebietilliteratis etiam
totiusLiturgiae ratioet cultus divinus cbnftaret. Ipfa Ro~
mana Ecclefia non aliam adliibebat linguam, quam latinamj
quae per univerfum occidentem olim vulgatiflima erat. JAC.
VSSERIVS , Praeful Armachanus, Patrum Graecorum et
Latinorum teftimoniis,quaE produxit, manifeftum fecit, prid-
ribus fex a Chrifti adfcenfione feculis , linguam peregiinam
iu
( o ) m- «
in facris nqndum fuilTe receptani. Videatur //e/^^m ejus
t>dgmatica dejcnpiuris et facris vernaculis ah HENRICO
Wl^ARTONp tbndini An. MDCXG.cum auaariaedi-
ta Cap. 11. et IIL Poft iila tempora,barbaris inRomahilm-
perii provincias; effufis, ifa6lum eft, ut lingualatina, quae na-
tionibus Romanp Imperio fubjecjlis, communis erat, valde
c6rrumperetiir;,etin di verfas dcigeneraret diale6tos. His tem-
poruminjuriis ortum debent Gallica, Hifpanica et Itaiica. linr
guae; quaeih locum fuccefleriint Latinae , quae defiit efle yetf
-nacula^in Eccleliaflicis autem officiis reteiita, ad alios etiam
pppulos,phriftianis facris initiatos,ita tranfiit, ut ab eo tempo;-
re inGermaniaperind,eacItalia,Gallia,Hilpania3
ac alibi, lipn aliae ufurparenturformul^
tmae, et pppulo incognitae , quarum confervatio et ufurpar-
tib ad amplificandam au(ftoritatem Pontificiam, eandemquc
ad varias gentes propagandam , perutilis videbatur et ac-
cbmmodata. Olim, judice LAVJIIEIOTO V
raanum impefium' efle videbatiJir, ubicunque Romana lin-^
gua dpminabatur.i Et quemadmpdum Roma jetusj impe-
riofa civitas,, operam dabat, ut nbnfolumjugum, verumetr
iam linguam fuam domitis gentibusper pacemfocietatisim-
ppneret, tefte AVGVSTINp4^:^^^^ DdLXfZCafi.
yiLf'4i7'. Edit. Be^iedidl. et magifiratus prifci Romano-
rum;, ne Graecis quidem unquam, nifi latinerefponfa dabant^
^nec in fenatu ullos au.diebant, nifi latine verba facientes : ita
Rbmani Pontifices admodum fuerunt foliciti, ut Latina Li-
turgia;, etfi non intelligeretur a plebe, in facris redneretuiv
t^nquam indicium et argumentum Romanae audoritatis, ep
]urisdi6lionis in Ecclefias omnesj Romano fermone infacro-
'riim adminiffratione utentes, citra controverfiam exercenp
dae. Eum etiam in finem HAPRIANVS Papa Romanum
Sacrorum ordinem,iri onines Occidentis Ecclefias introdu-
'cendum, CAROLQ M.,com]piendavit,qui Pomifici grarifi-
caturus, GREGORlIM|. Sacramentarium, quo Romani ute-
bantuiV erhodienum utuntur^ in Gallicanas aliasque Eccle-
fiaS;fuo ijiBperio in Gallia'; Germaniaque fubjeilas; intro-
B z duxit,
12 —i^. '(3)
w5"*
duxit, et edi6lo fancivit, ut unusqiiisque. ^iresbyter Mi0a;iii
eelebraret Ordine Romirio> ut legitur mGi0ularitmLi$w
K Cap. syi. editionis hovae, alias 2ip. Idem magno moii-
mine tandem evicit GREGORIVS VII. ab Hifpanis, a pa-
triis ac avitis. ritibus, et Mozarabicae miflae uilij aegerrime
difcefiuris. Candide fatetur JQ. ,MABlLL.ONIVS in Prae-
fatione ad Liturgiani GaUitaiiam ., , id ardentiffimum Roni.
Pontificum ftudium fempef fdifle, ut Romanae Ecclefiaeri-
tus aliis Ecclejfiis perfuadereiit, quia exiflimarintj ea rituum
in divinis officiis fimijitudine et concordia illas facilius iti
Romani Pontificis obfequio contineri ppfle. Quo calami-
tofior ea res fuit Ecclefiae; eb pulchrius tamen' fpei Pontifi-
cum re^ondit eyentus. Dici eniiTi nonyotefl j quaritum il^
lud inflitutum j a Carolo M. imprudenter adjutumy promotuni^
quej et GaUicis Fxcleflis caliginem ojfuderit, et Fontiflcihus Ro--
manis auBoritatem in negotiis religionis tribueritj tefle FR.
HbTOMANNO mFranco - GaUiae Cap. II.
- §: V. ■ :/' •" ■
EVSEBIVS RENAVDOTIVSrAbbas in Gallia eru-
ditifEmusVcui Colledionem Liturgiarumorientalium,prae-
ilantiflimis notis et Diflertationibus illuftratam, debemus, in
Differtatione Tomo' primb praemifTa de Liturgiarum Ofi-
entalium origine et au$ofitate Cap, VLp, XLIIL minus ad-
quam tulit cenfuram de VSSERII libello antea laudato. Far-
raginem appellat teftimoniorum inutili labore, et fine judicio
colle6lorum. Fatetur equidem , antiquitus Graecos Grae-
CC; Coptitas Coptice, et Syros Syriace , lingua omnibushif-
-ce populis vernacula^facra celebrafTe. Sed hodierno tem-
pore rem multo aliter fefe habere. Nam Syriacam linguam,
qua Syri orthodoxi^ Jacobitae, etNeftorianiinprimisinSy-
ria non tantum, fed et inPerfia, Tartaria, India et amplifli-
magis mteliigi , quam
firmat deCoptitis vel Jacobitis in Aegypto, facra officia Cd-
ptico fermone celebrantibus; qui ante Muhammedana tem-
pora
( o ) m- . . '3
jibta VLilgaris fuerit; dudum autem in defuetudinemabierit^
Arabico iu ejus locum et vulgarem ufum fuccedente. Plebi
igitur Aegyptiorum Chriftianorum, et illiteratis prifcamlin-
guamCopticamhodie aeque effe incognitam^ac Habeflinis ho-
diernislinguamveterem,quafcripta lit eorumliturgia; et qiiae
Amharlca foleat dici. A nemine qliippe inteliigi, nifi ejus
notitia Hudeildo comparetur. Paullc^ poH: contendit ; nul-
Jam in oriente Ecclefiam fermone vernaeulo facra celebra-
re, et omnes antiquam linguam retinuiffe. Orientalium igi^
tur exemplo difciphnam Romanam circa ufum hnguae pe-
regrihaeih facris miritice confirmari; etProteftantiumargu-
menta refelli pofle.
i' VI. ~^
Nos Romanae Ecclejiae non invidemus argumentum
aSyrorum,Coptitarum et Aethiopum confenfu,acritus con-
formitate petitum. Quis hefcit, maximam eorum coetuum
partem non folum errore Neftoriano et Monophyfitico m-
te6lum;fed eprum etiam conditionem miferrimam efle,dum
fub jugo Mahumedano gemunt, et Hterarum cultu deflituti,
in fiimmis ignorantiae tenebris et barbarie vivunt, et vix
quidquam Chriilianum, praeter baptifmum et nomen.ac ce-
riinonias qtikfdam, retinuerunt; Habeat igitur hos defe6lio-
his cterrorisfocios REIS^AVDOTIVS , fed videat^ quam
gratam rem fecerit Ecclefiae et curiae RomanaC; cujus mo-
rem et inftitutum nullis aliis argumentis potuit defenderC;,
quam fufTragiis, et confenfione, a corruptiflimis Chriftiano-
rum coetibus, quin et a barbarorum et iniidelium exemplis?
petita. Provocavit quippe noii tantum ad Neftorianos et
Jacobitas in oriente; fed et ad Judaeos hodiernos, qui etfi
linguain Hebraeam non amplius habeant vernaculam, ta-
men non ahter, quam Hebraice preces fuas publice priva-
timqiie recitent, quin et ad ipfos Turcas , Perfas, et Tarta-
ros Arabice nefcientesj et Alcoranum tamen Arabice le-
gentes/in Diflertatione To?7w //. praemifla, de Syriacis Mel~
chitarum et yacohitarum Liturgiis §. ^XXV. Noftra opinio-
ne errantium multitudo errori nuHum parit patrocinium.
B 3 Quanto
14 - ^#g C <5 )
Quanto rios fumus feliciores , qiii linguae verriaculae uf^fti
in facris deiFendentes, Pontifiqiis opponere pollumus jfan-
iSiflimi Servatoris et Apoftolofum exemplum, veterumqiie
Ecclefiarum omnium tam Graecarum, quam. JLatinarutn
confuemdinem, et ufum, per DC amplius annos conftante;:.
obfervatum. Veteres quippe omnes reile fapient.efqu^
cenfuere, pubjicum Dei cuitum et facrameritorum ufum,
precibus et cerebratibne nominis divini, ad univerfi pPpuli
aedificationem peragendum, lingua vulgari et omnibus nor
ta, fieridebere, i Eraeter VSSERIVM conferatur IvIATTH,
LARROQVANlii^6'/r^^ /'^^^/^ PlOl^^Vlf^S^,^:
§,,..., VII. '
In veteri Ecclefia vinumi cohfecratum non minus quam
panis, omnibus ad facrum hoc epulum accedentibus, fole-
pat dari. Neque enim, ut in iniflis privatis folent Pontifi-
cii, folus facerdos edebat et bibebat> fed panem ac calicem
confecratum fidelibus, qui praefentes eraht, diflribuebat*
Rei fidem facit JVSTINVS Mv v^M Z §. LXXXVIL p. m.
Ij2, edit. Grabianae, nStd^oms H9^ t^ fjtercchfjylfts «zro rw iuj^a-
pf^^dWcov ,§Koc^(>) ylverccfr Dijiributio commmicatioque fii eo-
rum fymholormnfini^uibufgr^tia.ejunt a^^e, , cuigue-pt^ae"
fentt. Loquitur SariOTs Maft^
a6tione cbnfecratis, quae nbh facrificari, nec repohi, riec
circumgeftari, adofarique, fed populo diftributrfolebant.
Eandem prifcae Ecclefiae ' cbrifuetudinem idem J V STI-
N VS paullo ante commembrat his verbis ; Diaconi JiJl?c«r
<rtv !iKoc<^<jo roov Ttuqovrm fjLsrccKoc^eiv u7to rov i^^xpc^f^iiUvros
ei^rov Ti^ otvov i{g^ v^pcros^ §. LXXXV, f.uy. Ea confuetu-
do a Chrifto tradita, et in Apoftplica Ecclefia conftantipr,
obfervata, diutilHme \\\ Ecclefiaduravit,nec quisquam decaT
lice laicis fubtrahiendo olim cogitavit. In Hierofoly^nita-
na Ecclefia utrumque fymbolum laicis porrigebatur. Hinp
CYRILLVS HIEROS. Catechumenum erudit Catech.M0.
V. cap. ult. p. soh edit. Oxoii., Ttmi vero pofi communionem
€0rporis Chrijii TT^otre^x^ "^ r« Ttorn^i^ r^ citfxocrosj accedi?
^, ... , .- . .„^ .■»«I2>-
________ .('.o:)'...|#-: ..- -.- is
in^ad calicem Janguinis. In ipft R6mai;ia Ecclella tempbre
LEdNIS M:fdleBint fid^^^^^
cieliimere. Qiii aliter faGiebaiit;infami feaerefeos fign6 palam
notabanturi ■ Nam cum drca A: CGCCXLIII. plures Ma-
tiichaei a Vandalis ex Africa eje6li, Romae latebras quaere-
rentiiet quo tutius lat^irentV Gathblicorum facris fefe im-
mifcererit, LEO Pbntifex plebem moi[iQX.Sermone XLl Cap^ V.
f,lo6. edit. Quenellianae, nefaribs haereticbs eo indicio, tan-
quam forices prbdi, et agnbfci, quodfpreto poculoEucha-
rifliico Janguinem redemptknis noflrae haurire omnino decli'
nahnt, Idbt igitur teinpbre notaManichaei erat^poculum
Eucharifticum recufare. Sub quinti. fecuU finem GEL A-
SIYS Papa iisdem-Manicha^^^ , Romae latentibus, larvam
detfafSurus, rhqrem in Ecclefia ab ipfis ejus primordiis re-
ceptum, decreto confirmavit, ne quis in coUedis facris nifi
fub utraque fpecie coramuriicaret. DetecSlos eo indicio
Mahichaeos damriavit, ct lirbe expulit. Gonfer GVIL. CA-
VEI j^: UtadA.CCCCmL flib voce GELASIVS fm:
^K' Sic GREGORIVS T VRONENSIS in hbro dc G^-
riaConfefloriimQ^p.l^lLY. narrat, Subdiaconum nequaiii
viiium bonum refervalle gulae, et acetum vehementifHmum
obtulifre iri caHce. Celebr^is Miflis acceflifle mulierem ad
jpoculum falutare, quae tamfervens acetumexcalicehau/tty ut
putaret Jihi dentes excuti. ; Haec GREGORII verba JO.
MABILLONIVS in Liturgia GaUicana LL Cap. VL p.sP-
recitavit, fubmonuitque ledores : En communio etiam fub
altera fpeciel \\\ Miflali Gothico-Gallicano,quod a Cardi-
nale^ THOMASiq et JO. MABILLONIO, editum habe-
imis, in ordine Miflaein Natah Domini celebrandae poft
Conimunionem haec exflat precandi formula : Ciho coele-
fli faginatiy et POCFLO aeterni calicis recreati, Fratres ca-
riffimi', Domino DEO noflro laudes et gratias indefinenter aga-
w^/, apud MABILLONIVM Lih. IIL Lit, Gallic. p. ips. et
p. ipo. in Vigilia Natalis Domini, Idem MABILLONIVS
pro fuo candore Commentario praevio in Ordinem Roma-
num; quem X II Mufei Italid praemifit p. 6h docuit , com-
mu-
i<? -m *( o )
munipnem fub utraque fpecie ufqnead Xlf. pdft Ghnftaiii
naturn feculum,et ultr^^ u&ata^ Semper
et ubique ab Ecclefiae jpnmbrcliis lisque ad feculuni XII.Qmnes
fideles,CIericos et laicbs, viros et mulieres> fub ipecie vini et
panis communicafle JO. BONA, Princeps R.!E. purpuratus,
L, IL ^erum Liturgicarum Cap.XFIII.^.j(fS'Op- cohfeflus
eft.\ Siffiagahtur nA,T: 4^ K E. alii^
cordatidres. . Conllantem huric veteris Ecclefiae mbrein,
a Chrifli inflitutione repetendum, Chrifbi arii orientales ad
hunc usque diem retinuerunt, apud quos populus, bft^nfb
calice, ad communidnem invitatur, ut ex libris eorum Li-
turgicis clare apparet. Conferatuir EVSEB. IIENAVDO-
IlVL CoUe&io Liturg. Orient. TLp.24yi^tlLJ.42,^^
beffini illi confuetudini de S. Euchariflia, fub utraqiie fpe-
cic populo diftribuenda, hodienum tam tenaciter adhae-
rent, ut Jefiiitas ex univerfo flio regno, ubi tutam fixamque
fedem tenere fibi videbantur, nori aliam ob caufam expule-
rint, quam propter calicem populo fubtra&iini, ut appafet
ex literis inter ALPHONSVM MENDEZ, Patriarcham
inHabeflinia Papali au6loritate confiituturii, et iriter BASI-
LiDEM, Habefliniae Regem, commutatis, quas a BAL-
THASARE TELLEZ, Lufitanice editas, JOBVS LV-
POLPHVS Latinas exhibet ir^ommentario^d Htfi. Aethio'-
picamf.SJ^' A vetuftifJimo hocce S. Euchariftiam integire
diftribuendi more, ab ipfo Chrifto inftituto, turpiter defe-
cit Ecclefia Romana, fancivitque ih Concilio Conftantierifl,
quod,licetChriftus hoc venerabile facramentum fiib utra-
que fpecie panis et vini inftituerit , eundemque admini-
ftrandi modum Ecclelia primitiva retinuerit, TAMEN
HOC NON OBSTANTE fub fpecie panis tantummodo
a Laicis fiifcipiendum, et oppofitum pertinaciter afleren-
tes, tanquam haereticos, arcendos, graviterque puriiendos
cfTe, apud JO. HARDVINVM TVIIL Concil.fsSL Qiiam
turpifiimam TfolYi^mKs-^luv Synodi Tridentinae Patres
Sefll XXI. fub anathematis fulmine apud eundem HAR-
DVINVM TZConcilfm* ita confirmarunt, ut de calicis
facri
Maai^MnaMMMaM
C^)^« li
prteiiil^ >fe i^a i^oerdps fbrmma^i-ili^ «lemurmurang
4; s!8|pij@^^il!^!i4^ Qh:4%^ &rificium M
initiifivev ut-Cpn^^ Tr^^ntiniPatJnes l^
JacerdoiJacram communicat. Reliqui, qui adfiftunt^
^gurui^antpn^^^
fine^^l^pminu feSste. ISrec
i|51^nf|us p^ iHJuci, fiimfi^
iiec ita inftituit^ ut ^fl^^
quis tanpum j^jeiSbntibus, iedi Ut iis, qui adfiiiat 4iM>u
e^&ma|uj^ queinadm^ in prima CQena et in Ecclefia
jantiqua fied cpnli^vit. .iRem confi^nif nt t^u ^t j>Iul-
|ima ;y;eterum Ipqav AA >^rba; <^ij50^ quaei libiip .d^
Omjm? Dommca jjib initium:^ j^ r^a;! .iexftaht : Qtiandq m
finum cumfratribusconvm etfacrificia d^ina cum DEl
facerdQtecelehramuSf vev^cmdiae et difciplmae memores effi
debemus>^J]f>, ^FEX^^ in noviffim^ editione Oxonienfi
hanc ol^&ivatbnem i^iIS[ptis adixaipferat: i&if?(?/«f erat piin%
mms fhUtarU fhcerdm^ Etfi JO. JV1AB|Ll0-
NIVS ioco antea citatp de Liturgia GaUicana p. sS- negat^
id ex YQxho celehrandi evinci pofle, rem ipfam ttmennon
inficiatiir, fed concedit, njifilas Iblitarias in prifca Ecclefianoii
ufitatas, fed injuria temporum demum fubintroduilas efle.
Res tam certa eft, i^t non ppus fit multis et validis argupeti"
Hs eam fuifFulcirc. IpraS.EucharifHae.noniina idevincunt».
Vocdh^mr FraSio panisy (Tvvoc^tff et mvcQvlxrive communi%
certo indicio, in coetu fidelium publico adminiftj:ari et
praefentibus diftribui debere, Ita sippellavit Apoftplus
liGor^X, 17. ^uia omnes ex uno pane participamus. .Inde
reae ^olUgebat JO. CHRYSOSTOMVS ad h. 1. ^(5^ fej#
^^S^^^k <l«b^re QSkmyq QQmmuney et oporure illud mvi
'Sicca 'f\% "^ G\ffi; v^ferb%W quoti ;^
^fe%ipiQiifea^^eoi^iTiup ampllius :fr6^uentare^l|rj feeierdp
^9men')q[uptMifei^feore; anti^^ mfeiiefetnt ^ et*^ui[i^o
•^ofeMiitiili^iiite^^^&ii adermt > prec^sy^e<^ A -cetie^
*:^^i/Scl^ ^yha^ilr jyeirutlei^t^sv. 'i^^^t^- conletj^ti^^
ic^ftmfii(:ki6ii!ei:c^l^ Qiipfini lnbrerii'Msx;^M:^
^aii^Ecclefiani' tfenuifl^ ^fnuW ptltant, ad SOGRAI^T^IS te-
IRk^pi^^ Gaf;KXlL / 2^. ^jus^
^isdi* MifTam . Latirii fequions aetatis ' appellabte ficedni^
i^c^#cef3pte&i\^t%5^^i fajrcum\vMiflamiC^Iebrareiit> ipo^
j^MMa&^fe^s^^et^itt^ufiulcull^^ noa.
taiituih coeperutltcommunicare foli, fed etpraedicare-i^tilir;
tatesexfolitariailla facerdotisIa6lipne ad illosetiam, qui non
eommurtiifireritpareduiidatura i,^: mbda; oMationfes^ afferrent.
l)[ip%teinporisiaim&i(3mmiali^^^^^ ^tafcrevitjrr-utr
^deni^Si iEiH:]iaarifEie ifaJEiimemumpiTO&eci&CM MiiBtti^j
eiiip:mt,3pro|5it3'aJdoMumrf)qo*^^p^
urajMericorum Ofeij^ lac iingetiiatoriumoomnium^c($iiaecar
DrBQ^-j^sEidikmus^AitammrrdS^
©pjerejut aja!atj:i©pera?tdl^^^^
^Mi eetl plura >^atB: p^eiBiftibi:^ boiia %onfeqi|iv pofleyrquw^
i^SJk:©eista^MMpQlIii^j^^ silSedroJihinS-iEucli^iftfa^
noiip niB pmefHa|fi;ret) conim^^
Eoiibr^&^RSmanaJBiEcelelke :LiturgiGae:lii^^
vefligik febdfe^um ofteiSdunti . iwNaiftfacerdbtes Itib^m^
eitantesilcmjf^nsnifiniiraieniJbrMnfe::^^^^
ra msMt^^capimiMs,'y. S^d iqiioMbdo .aiitiqua haec formul^l
Liturgrco, quaevpraeferitiam$ iiipponit populi comtaunicatUT'
riii^egni^eniEMlfe^jin qua^folus facerdos epulo. facrb veioi^.
m|^ i/HasrH^kjek^iffliSTSQiiGil^ Jcjc Papierj&
B^res.{&iffist^jiis,6emQdi fplitariasproriiiS impr.0barunt?.quor!-t
0:iim:l>iqi^ta.iii GOineiliormn Torais omifla r^citat GEQRG^;
GA§^Ai>iBE^.k}\Cd}ifa^ de Articulis Religionis inter ,
Gathblicosv^etv Rrote^^^
M^lp.2tsKiBii^ miffaQvaibvit^tem:;praeter'M6kNAE-'j
¥M>,(iiLBBR;MN VM> ^DiJiJ^iAEW^^LAI^DQY
BASMAGI VM aliosijue RefQrmatae Ec<?lefiae fcriptores^^esg
ixoMs monfiramnt Mv.CHEM^
GEORar CALlXTyS peculiari Exercitatioiie , J," A*
SGHMIDIM& J.?coet HEILBry^]S^ERy S iw Papatu Am
tholic<Ji'Am¥UI^n'^mm^^
rint Synodi fTridentinae rPatres,: qua^do eam; corruptelam;
et mifla^iim nundin^ionieirb defenfi^ri Qin. "VHL iaiiciy^-?
: /;^ C 2 runt:
'n
runt r iSlJ quis dixerit^ MiJJksy in quikuit.fakier^os facrmmtn^
Uter commmi^at) iUicitas effe^ ideoqHe-abr.ogmdasiM^^&\
ma Jtt. , - ' i:"\'^^i\v'{.i . ^' , -^r-j
§. IX, , , -: .
Ex libris veterum liturgicis et teftimoniis Patrum ab-'
Uflde conffcat ^, in 8;. Euchariftiae confecriatiohe' uiiirpatami
oltoiiiifle orationemv qua facerdos fpifitum' S. invocabaty
urltiper ^dona in menfa facra ; propofita defGerideretiret ,pa-
i[ ■ — - - - — - — f -^ _.,......,,,, _
cant> etihQdienumu&rpant, non^eft.recentiorurh.Gj^aBco-'
Cap.XIILp.m.s^S' Qp. putavit; fed ex antiq^riffimo, Giaecac
liatirtaeque Eccleiiae uiu repeti debetyikentdE¥SEBi-HE-
K A^JG^OTIO i: lCMkB, Liturg. 'Ormttr^^^^z^} M G0N^
SIHLT. APC)ST; (^^
non irtimerito rejfertur, L.T^]M^€!apMl^
Euehariftiam adminiftraturus^prec^r ; tiTr^d^^^^iv ;te^ i^
^mthSt tZ ©F» Kccru tfjy uvli&i^rd^^vrMafovratmi^
mofn^iov rsroy gtatids ;tibi perMr^^tm ag^
digmshabuifli, qmfiaremus cmm^y ac ^(^dpti$'fm^r^-k
T^ttr^Hbi,^ fij^ d^i8JAiv ffSjO^mi^s iiJ^JASVck ^
TtveviJix gTr* rriif fiucrtev rocvrfiv rov fXdt^vqoi rm Ttot^yiiAuravrrs
9tv§i8 %ffSy KSH ro '^^otri^tov rSfo oifAoi rs %$/<?» (ra? M(rogd-'
inUstey utfuper haecdonamcorifpe^u tuo prop^a ptdcme
reMcias y aique fttpra facdficium hk^^ MlTTAS i^lf^
CITM TVVM ^FIR ITVM tefifem paffmiim 'I>i)^i
lefu^ iit exhiheat panem hunc corpus Chrtfii iuir^ M(&em
huncfanguinem Cbrifii wV Praemittebant veteres m'Sa-
eramenti Euchariftici confeeratione Verba inftitutionis, de-
ihceps fequebatur stt&AjjwI feu invoc^ic>^irims^SJvi^
litt^potrm^ et Ttot^H^ioo pan^ et vinuni ;mutai^fci|^cbr^^
fanguinem Chrifti/ certo argumento et indieic), V^eteris
EcckfiaeDoaores exiftimaire; confecrationem v#is infti-
tutio-
,,i,j»»aMM»pMl^WfcM»MM»M»»ii<b»M»»* I .1 III ^i——i— —»»—■■— !—■■»—
tiiffiWs:mdndto iecf Spiritiis: SL^^idemufti
adl^entu^, ♦ fanSificatione fymbQlomm jperagendamffiefle*
HinG^ORIGEiNES WM.^Qmmffi^tJn:Mm^.fi^.l Eueha^
f: 2$ 4, Tov dyt^^svloc ^oydBe^ M^ kriv^ei ocf^v^ ■ P.-Bl MVE-
IPWSfeam eflev^iv male/ad Eccleiiad Romanae ppinibn^ni
detor(][u^e^Vet de^ recitationeiverborute l>o*
minicae ejq^iicare voluit Origmianbrum LMi^^^Quefl, XH^
§: zz. jiC i/f. Reptignat ehimpropriii vods;iljiJgi)|^^^^^ fignifi-
catio, qiiae praecationem ^ neqtiaq\iahiCaiiteirt myfticorum
ifl(^\» verbbrtiin ^f ecka^onem hbtat^^ ■ I|)fe GRIGEMES
i>i^lp?i£ ^^f/3?y(^ ^S0'^e^ evleii^s,, in^ iS. Eucllari-
ftk^^tonfectatione faftas exponit pi^ ii^s i^gtf^r^s^ ®v&ius*
jNfemi© veterum S. Euchariftiae confecrationem per eTpkKn^
<r>p olim fadlain y dilucidius ^xpbfliit quam CYRILLVS
HIERQS.^ C^tech. J\%fiag:L Edit/Gxoii^
p ccj^fcs Hj^ otvosfl^s ivx^^^^J^fois 'Tf^o fnsu^
Ttpd^^vvyll^sfpiec^os ocpIos riv^H^ otvos htrlstMiikYi^r^MsSs yevoiAe^
vtjs- .0 ' fAevi cc^los ytveroi^f <Ti»[Aoc X^<«?»9 oe etvos] utyLOC X^i*?»;
Idem repetitur i^^^ K §. V, f.2pj. ubitota recen-^^
fetuj? Liturgia ' Ecclefiae ' Hierofolymitanae. Eandem
l^/icA#iV %abent reliquae Liturgiae tain antiquiores, quam
recentiiores^^i:aecJae, et Griehtales propemddum omnes , ut
obfemvitf RiGHARD* SIMGN in Nms Vherioribus ad
Apologiam GKmmUS SEVERlp.W&fiq^ De Copti-
cis et Syriacis idem fatetur EVSEB. RENAVDG/flVS.
Eandem «V/kA}?o-;v habet - Aethiopum Liturgia' RQthae evulr
gata, hecrhon duae Liturgike Aethio^d^e a WANSLEBI(3
editaer quarumuriaPatribiis^Nidaenis, altera DIGSGGROi
Patriarchke Alexandrino infGripta, ex vetufto EDVARDI,
POCOKn codice proflat. ' Eundem ritum Ecclefia Africa*
na oUm probavit et uflirjjavit GPTATVS MILEViTA^
JtSlVS Parmenknd atrdcitatem fceleris, quo Doliatiftae iei
obffcrinxcrant oftenfurus, fcribit, Aliaria DEI abillis fra-
6la, ubi Deus omnipotens invocatus fit, QVO FOSTVLA-
TVSDESCENDITSPIRITVS S. m^^deMifinate
. C 3 ' Donat.
fckinis-rcbn%ty;?4^ OTuk&iQm
tiQii^jii Sa^r-^^itilolinx^^pwf/in&datidiie^
&ii^-^W tlta in MiiM^lto
MilS^i 4SSp|^£i^s^^&iioif fc^M^
fta\m/Mifl&^livW€hjs.dt-G^^
^^ M AB|LL.QJ^[iy^ c^, 2S^^ij£0}^de:Mohk^ tm:d^fim-
4^i^hk.ikm.edlSm^^i M$^^^^^^^ # ^mm^ Mi^-^
firmmdhe-^^Sp^km^^^i^^^^^^M^
oMita: ^Mmexi^rsdpWne^ JtiH Sci^Mh-^JuaeJumki:^^^^^^
^ifetejidem msiplaeaiuA kffende^n EjusdemjiarfMfentiiiejfl^
tu?> in^qu^vordo-ifaaipbruixi ex Roitianb et^G^Ji^Qaiifer r|jai|fei|%
ej^tebeti}!^^ apijci -eundein 4a Ivfifla c SJ GER^©iNl\^.' .^i^
\^$M^%\iVffie^^
0mj tiM£fO0rmms,}i^i^nbmiciumPj^
1
fiias JpiHtales etjincem MaminWy. ut Mens ei^faudi^s depie"
cammi '{Je-Qmmu^^utiihdeJmT^
d^as.et iBIRJ^VSS^jui }RQ R EperfundasiUtJit ■ emmhA
legitim(ifyfihnfiiapehCi>riftu nQflxum.; Eaidf n^
l?r/kA^(r/? ^toratio etvin Kqc Galiica.np et in; Gothico et ini Mod
zarabicp MifTali faepius occurrit^ recSeque ac opportune notar-
vitCardKBCS^ Uh H Rermilmrg' Gap.Xni^'V.f.'s69'0py
ritum
._ (^) i^" . .^n
y^tuto ■ Mt^zaiPabicum^ qiio : ^omne^ ^ Mifpadiac' et Galliarum
iiitall^* invoeatione cJonvenire cum Gta^co, In IVfiiB^m^ "
-fefofi^a) tam antiquiore quam reGentiore> hoc facramen-'
iium dieitur perinfufionem ^piritus S. fieri cofpus Jefij
CMpir ; Jn]>M^ rQddhkoiapud M A.BILLONIVM.p?^. -
Mifl^ inoAdfumptidiie 'SM : 'Defiendai, Dommey in hi^
f^facrifieiis mm hmed{Bi6mfmaeterm^
ms Spiritusy m '■ohldiioneni^^quamtihi de tmterrafru^ifican^
ie.porTexirims\ te fan&ificante'fmnamtis-, Plura ex vetuftis
libris LituiigiGis tellimonia poterant excerpi, ii neceflarium
aut utile 'elIet.l^iL^gi iiitefeai poffiiht EDM. -MARTENE
-d€Af^tiqMis EccUfiae. .Ritih%s P. Z LJi. Cap. IV. Art. 7. » §. ^.
^. i^. etVir Cel; CHRIST.MATIH.ri?FAf FI¥S inDifll
de Conficraiivet. Eucharifi. §. VI, ^
.; /. r-\. :.-:.:.,:v':§, •X.i ::..".,:■- ■■.■..■■:.:•";
: -Peraaitiquus vero. iie S. Euchariftiae per Spimtus S*
invo£atioifem)G6nfecrandae ritusy in Ecclefia etiam Occi-
•dent^li olim-recesptus et^ ufitatus/jprocelllt temporis, ita ab-
rogatus eft, ut in ' hodiernae Ecclefiae Romanae Miflalibus
nullum ejus veftigiiim amphus reperiatur. Qupd nbn exi-
§uum ;eft:;i55ecimen vaJriationis cirGa apfam Saeramcnti::et
lentiam et formam fadae ab Ecclefia Romana, quae hodie
iiocctyinOn"'preGes,.. fed>lbla Servatofis verba a Sacerdote,
cum intehtione confecraiidi proJata;, corpus Chrifti confi-
cefe. , 'Qua in re recentiores Rdmanae EcGlefiae Doflores
palam. defciverunt' a communi , coiiftantilfimaque fententia
eti confiietudine Ecclefiae antiquae tam Graecae quam Lati»
naeii uEx hbris quippe Liturgicis perinde ac dilueidis^ tefti-
mohiis Patrujn ab EDM. ALBERn^INO-LLdeS^crmento
EuckCap. VL et j^/. coUecais, et inter fe cQllatiS;^ praeeunte
nobis eodem ALBERTINO /. cf.^o. patetj veteresEucha-
riftiae confecrationem ad tria retuHfle, primo videlicet ad
virtutemChrifti et Spiritus S. /Zt^w^o ad preces, gratiarum
adianesfet benedi(51:iones. Tertio^d verba: Hoc e/i corpui
meum)hicefifangmsmeus. .A,d; virtutem^ Chrifti qi fpiri-
tus
z'
tus S. tanquam ad caufani principalera et proprie effieie^r
tem. Ai pr^ces, gratiarum a<9iQnes et;i>enediftiones,tan-
quam ad cdnditionem imperatam et impetrantem , cau=-
famque inftrumentaliter operantem. Ad verba • deni*-^
que : Hoc ^fl corpus meum f hk^ Jang^^s meus , t;aa-
quam ad verba promifEva , ut :a Domihd^mmum ppDlar
ta funt , et declarativa. BELLARMINVS e contrario
Tom^ IL hj* Cap. 27. deMffaf^w62v ita pronunciat : Yi: ver-
borum, hoc efi corpus meum , folum Chrifti corpu^ ilne
anima et fanguine incipit efle in altari; et vi aliorum ver-*.
borum: Hic eflfanguis meusy incipit folus fanguis>';et feor-
fim a corpbre efle in altari. Et midj^m p.1064, fic pergit:
Nihil mtenLfycUr^cerdos tam perfpicue in perfina Chriflif
quam conjecrattonemy in ^//<7 ^im.* Harc eflf corpus meum^
Confentit BOSS VET VS in Expofitione Do6irinae Ecclefia^
Catholicae Artic- XIK Nbs equidem illam Spiritus S.
SfttpQ^miv neque ad lymbblorum confecratiohem heceila-
riam> nec exdrandafn, nec Graecorum Liturgiam ea ih
parte defendendam, aut imitandam efle arbitramur. Inter^
ea tamennobis fufficit illuftri exemplo oftendifIe,Romanani
Ecclefiam hodiernam, Ibla verborum inftitutionis recitatidne
confecrantem,a veteriEcclefia manifeftam fecifre feceffionem*
§. xi. V
Iniigniter variavit Ecclefia Rdmana, guando novum
dodrinae genus liib dirarum denunciatione invexit et pro-
nunciavit, ipfum eorpus etXanguinem GhrilH in S. Eucha*
riftiae celcbratione DEO Patri a facerdotibus ofierri. Pro
hac opinione non folumBELLARMINVS tanl^uam pro
aris et focis pugnavit, ied idem etiam faciunt recentiores
Romanorum plaeitorum propugnatores , fingulatim BOS-
SVETVS in Expofitione Do&rinae Artk. XIV, p.^S^ Nous
n^avons rien a offrir a Dieu, que ^efus Chrifly & le merite
infini defa mort, Sequuntur Concilii Tridcntini Canonem
II. de facrificio MifTae SefTXXII. hunc in modum conce-
ptum: Si quis dixerit illis verhis: Hoc facite in meam
commemoxationem , Chriftum non inflituife Apfloks /a^
cerdQ'
••«s
cemotesy aut no^ ordinajfe^ utipfialnque facerdofes OFFERr^
mNT CORWS ET SANGVINEM SFFM, Anathemafif.
Hoc Galione damnatur fententia veteris, EGGlefiae in libris
Liturgicis et Do6lorum monumentis paffim prodita memo-^
riae, et tam dilucide expofita,utdubitariiidnpoffit,quinpa-
nis duntaxat viiiumque in commemorationem et repraefeil-
tationem facrificii Chrifti in cruce peracli^olim &erit bbla-
tum. Ita Divus AV GVSV m^sl S Lihro de Diverfis^ae^
flionibus O&oginta tribus Qv<LXlLf,2s. T: VI. edit. Beinedi^lp
Chriftus facerdos nofler in aeternum fecundum ordineni Mel-
chifedech fe ipfum obtulit holdcaufltm pro feccatis mflrisy et
ejus facrificii SIMILIWDINEM celebrandam in fuae pajfio-
nis memoriam commendavit^^ ui illud quod Mekhifedech dbtii-
lit DEO per totum orbem terrarum in Chrifii Ecclefia videa-
mus ojferri, S. AVGVSTIN VS igitur opinatus eft, Ghri-
ftum in imagine tantum immolarip et offerri inS.coena, ed
mddo^ quo refurgere dicitur in Pafchate, quandd imago re-
furre6liohis ipfius et commemoratio intelleauinoftro reprae-
fentatur,utidemHipponenfisPraeful ait Epifl, XCVIltedit.
Benedi&. f 202. E. Et quemadmodum Melchifedech hoil
corpusetfanguinem Ghrifti^fed panemtantumetvinumob-
tulit, ita ex fententia D. AVG VSTINI in S. Euchariftia noil
nifi panis et vinum cenfentur oiferenda. Canone Apofto-
lorumlll. fancitur, in altari ab Epifcopo vel Presbytero nihil
offerendum efle^quam panem et vinum. J VSTINVS MAR-
TYR in Dialogo cum Tryphone / 260. non aliam agndvit
7r^o(T(po^o6v 9v(TwVffive oblationem facrificiorumN.Ti in Eu-
chariftiae Sacramento,quam r§ ol^rej y^ t8 TrorYi^la, panis et
poculijqmQ dona cum gratiarum aftione et prece DEO con-
fecranda cenfet. Non alia quippe JVSTIN VS N. T. agno-
vit facfificiay quam laudes divinas , preces , gratiarum adlio-
nes, ac panem vinumque Eucharifticum, menfae facrae im^
pofitum, precibusque DEO oblatum,et in facramentuiTicof-
poris fanguinisque Dominici confecrandum. Hanc ob cau^
fam ibidem /i>^<^. facrificia fanguinis etjibaminum proprie
difta accurate diftinguit ab dhriSms n^ Tsnvmrwm ^ms
■■■■■ .■■■-_■■— ^— ——>—.:-.— — '...,., .'...,.. ,.|.. --^.^,..^i- ■-. --.L^v.. - ■■■ ny I .,v
JsMSORAE, GORNMJI/ AffiftitisRomarii, GLEME^
TiS ■ ALEX. iORIGENIS aliorumqiie veterisEcclefiae Db-
ftprtim, qUi npii alia quam fpiritualiaN.T. facrificiapoeni-
tenti^m^ videlicet>! preces; hymnos, laudes, eleemofynas^^vir-
tutes Ghriftianas> ac cultum imprimis internum animi,agilb-
Terunt> neq aiiam ;r^o(r^o^«j/ in S. Euchariffia intellexeruht,
quam panisetviniatque faerificiorum fpiritualium oblatio-
nem. Nec aliudquid exfculpi poteft exCONSTITVTIO-
NIBVS V APC^TQLICIS> ad quarum aiKaoritatem Pontifi-
cii, Miflae facrifjcium proprie didlum defenfiiri, frequeriter
provocar^ fplentd^ib.ILGap. XXVII. fratres.rai? Qpa-lug rifbt
utqoa^oqoisr^. iTrWTTfi) TTf off^sf «v jubentur. Scd quis noflrum
unquam negavit , dona confecrata in primitiva Ecclciia Epi-
fcopo alaicis oblata, proptei' iftum ofFerendi ritum figura-
te appellata fuifle Tr^.oo-ipo^afi' et So{r/oc<; >cum praefertim Ail-^
tifjes et facerdos donailla a plebe oblata precibus cpnfecra-
ret,^et Deo quafi offerret fan6lificanda in falutarem commu-
nicaritium ufum. In Liturgiis antiquiffimis et Patrum trium
priorum feculorum monimentis nusquam,dicitur> Chriflurii
in Mifi^a incruente immoIari> autxorpus ejus fanguinemque
DEO Patri TT^.ocr^g^gcSce/ ojferrL (Zonxx^ autem rctfviS^ r»
9r^oK€ffAsvocy dona in menfa propojttay ex ad facrum epulum ce-
lebrandum deflinata, panerii nimirum et virium aqua
mixtum, Deb fblebant oflerri, ut ea ry iTrtCpoirricrei rS Tfvev-
fAocros dyk fandificaret , faceretque corpus et fanguiriem
Ghrifli, 1 Neque aliud quidquam quam externa fymbola iil-
telliguntur in Liturgia JACOBI, quando facerdos orat:
U^ocrCps^ofAev <roh ■ SscTTTorUy r^v^^o^e^uv rdvlnv ^ dvoct'fAOtKlok
-6v(riocvy hoc eft, roc aoc e« rm o-oov ^caqsoovy ut aliaeLiturgiae
.exppnunt, dona in altari propofita, panem videlicet et vi-
jiiim. Res liquida eftexLiturgia PETRO vulgo adfcriptat
M^o<T(psqofjf,8V\iK "rwv cr«v> ^ddqsm} MsM ' jc^^^^i^ix^foov Qvcriocv kuBM
^ocvy ■^V(rluv dyiocvy^vcrloov u^oofXW^'os^fov^ ■ j^.
7forv\qiov mrnqlocs 'dsvvda^ Confentiunt formulae Liturgicae
BASiLIO et GYRILLO ALEX. adfcriptae, aliaeque ac
V ; ipfae
^ '^ ( ^ ) P?^ . ^7
xpiae Orientales, e Graecis. verfae, et .ab EVSEB. RENAV-
DOTIO nuper colledae LatineqCie -cx Syriaco et Coptie(>
ifirraone de novo iconuerfc aciriotis illulliratae. Coptitae
noii niii panem vinumque oiFerunt, quae fe/7, munera]Qt
oblatio 6icm-}X\xT, fervato in ipfa Liturgia Coptica five Ae^
gyptiaea, Graecarum vocum Jo(5^di?i/ et w^ oo-^pep^i* ufia, fatente
REN A VDOI^Q; I' / CoMefbpm^ In Liturgia S: GRE-
GORII 'Alexandrina apud eundem l^Iipribs. precatur la-*
cerdos: Tf^ocr^pe^oo irot roi" avft^oKdc, et p. 10^. poh cdrif^cfa-
tionem orat: rc&aoi iz ro^v (rS»v Soo^cov a-ot Ttqoc^pliqofAsv. Quae
verba etiam exftant in Liturgia S. BASILII Alexandrina /. c.
/>.^^. et p. 40. in Liturgia S. C YRILLI > arite ; recitata Inftitu-
tionis verba-precattir faeerdos : Offermus fihi hoc /cicy^ifi'^
cium rationahile ei hoc miniflerium incruentum,' quod offe-^
runt tihi omnes populi ab ortu Solis usque ad oceafumy hoc
efij panem et vinum Eucharifticum. Confentiunt Libri
Latinarum Ecclefiarum Liturgici non pauci. -Iri Miila
S. Johannis Baptiftae y quae in Miflali Gothico - Gallica-
no exftat apud M A B I L L O N I V M de Liturgia GaU.
p. 2ys^ orat facerdos : Munera popuii tui omnipotens Deus^
quae tihi deferimus j quaefumus pfopitiatus intende , ut
perfe&i hujus facrificii fanBificatione purgatiynuflrorum- a ie,
mereamur confequi veniam deli&orum. In plerisqueMifla*
libus, maxime Francorum; oratur, ut dona oblata benedic^id'-'
ne divina fan6lificentur : Hanc obiationem panis videlicct et'
vini, donorum confecrandorum, /^ D^is^j' inomnibus qtiae^
fumus benediUamj adfcriptam, ratam, rationabilem, acceptahi*
lemque facere dignare : Quae nohis corpus et fanguis fiat di^'
leM/Jmi Filii t.uiy2.-p:}Akl^lL^ l.c,p.32y, IniMiftali::
Francorum apud eundem p.32^i fiiper oblata haec f ecitatur
oratio : Propitiare Domine fupplicationihusnoflris., et ha.f ob-^
lationes famulorum famularumque tuartim benignus adfume :■
ut qmd.finguU obtulerunt ad hon6rem\nominis tufy cun&is-
proficiat ddfalutem. Paullb ante^^pl .^z,ypreces et' mvinera-
dicuhtur olTerri, quae f\ ii2,facrificium appellantur [Qthofliae'
ficris altaribus fuperpofitae. Ibidem Mifla XXVIII. in Goe-
D 2 na
a8 "^ (o^
H»"
na jDo.mlni />. ^j/. Salutiferam Dominkae immolatioms efftr
giem infacrificio fpirituali fideks dicuntur celebrarejJmmdir
culatas facris altaribus hofiias ojferentes i. e. panem et vi-
num, et omnipotentem Deum per migenitum' Filium fuum
Dominum noflrum Jefum Chriflum deprecantes, quihaec in
facri corporis et fanguinis fui oblatione benedicere et fandifi-
care dignatus efl, Jhid. p.24P^^ 2^0. oratur pro his, qui ofe
runt munera Deo noflro facrofan&a fpirituaJia pro fe et prd
caris fuisj MifTa XXXVl. in Vigiliis S. PafGhae. P. ^fj. ibid.
Sufiipe Domine hofliam placationis et laudis et has oblationes
famulorumfamularumque tuarum^ quas tibi ojferimus\ pla-
catus adfume,: , Non obftantibus hisce veteris et orthodo-
xae Eecleii^ei teftimoniis, BELL ARMIiISI VS , patronus ille
'do6lrinae Tridentinae acerriiiius, cum Eeclefia ilia ftrenue
contendit, non folum oblationem panis et vini, fed velma-r
xime etiam immolationem et oblatioriem corporis ac fan-
guinis J^Hi Chrifti fieri Deo in S. Eucharifliia. Ita enim
L lCap.XXVIL de Miffa p.iojs, propofitione prima aflerit:
Negari non debety panem etvinum aliquo modo in MiJJa of-
ferri, et proinde pertinere ad rem, quae facrificatur : propo-
fitione fecunda autem, Corpus et fanguis Domini y ino^ity
funt id facrificiuiij, quodin mifjaproprie ojfertur et fac^ifica-
tur. Sed quam falfa illa omnia fint, vel inde patet, quoni-
ani neque Chriffcus in verbis Inflitut. neque Paulus, Vir S-eo^.
crj/euw? in repetitione eorundem, oblationem et facrificium
Gorporis et fanguinis Chrifti; quodDeo perpetuo in Eccler
fia Ghrifti fieri debeat? repetendum commemoret, quaii-
quam falfifjime, provocat BELLARMINVS ad verba In-
ftitut: Hoc facite /. c. p.io0, ubi fimiil dicit : nusquam le-
gimus, Chriftum dixifle : non offerte; quodfi legeremus,
tum vere pugnaret cum inflituto Chrifti facrifiGium Miflae.
Sedfirmius concludere poffiimus, quoniam Chriftus non
dixit : offerte DeOj m S. Eucharifliia corpus et fatnguinem
nieum, E, peccant iiyqui hocfaciiint mandato divino defli-
tuti. Quemadmodum enim verbis Inflitut. nihil detrahen-
dum, ita nihil addendum effe omnino exiftimamus. Et
quam-
(g) |#v 2P
■quamyis noniiuUi lequidris aetatis Patres inde a feculo quar-
tjo poft Chriftum natum, dixerint, in S. Euchariftia o&rri
ipfiim corpus et fanguinem Domini, fciendum tamen;, eos
ngurate et metonymice^locutos eHcyQt primae antiquitatis,
ac Ghrifti; et Apoftolorum confenfu deftitui, quorum nos
redius fequimur aucSloritatem, quam fequiorum au6lorum
dKv^oKoylocs , monerite et inciilcante CYPRIANO, fandis-
limo Martyre, hac in re nonnifi Chriftum audiendum et
(equendum elle, nec debere nos attendere, quid alius ante
nos faciendum putaverit. Neque enim hominis conflietu-
dinem fequi oportere, fed Dei veritatem, Epiftola juxta
PAMELIVM et JO. OXON. ZZ///. / zj^, Veteres au-
tem per corporis et fanguinis Chrifti oblationem figurate
intellexifle panem et vinum, dilucide apparet ex Codke Ca^
nonum Ecclejtae Africanae Can, XXXVII. apud HARDVI-
NVM TlConcilf.SSS' ubi praecipitur, ut in Sacramentis
fAffSev Trksov T8 (tw^ac^os v^ t§ oci^Sos tS ku^/ou Ttqocrevk')^^^^
nihil amplius offeratuvy quam corpus et fanguis Dominiy ficut
ipfe Dominus tradidity rovr ec^tv y cc^rov h^o;vou, S(51%]; jusjmi-
yfjihovf hoc efiypanis et vinum aqua mixtum, nequaquam.au-
tem lac, mel et primitias. Afri igitur panem et vinum ap-
pellant corpus et fanguinem Chrifti, non qiiod revera erant,
fed quod in ufu fieri debebant.
§. XII.
Quando igitur Synodi Tridentinae Patres docent,in MifTa
verum facrificium ofFerri,et Chriftum per facerdotes fub fignis
vifibiUbus toties incruenteet vere immolari ac madlari, quo-
ties officium miflae celebretur , Ecclefia Romana fequioris
aetatis deteftabilis hujus erroris adoptione palam declara-
vit, fe a prifca Apoftolica fimplicitate et ab antiquae Eccle-
fiae puritate defcivifle. Docent quippe Apoftoli, Servato-
rem facrificio ctucis plenam perfeaamque propitiationem
ct veniam peccatorum nobis promeruifle , et facrificium il-
lud unicum effe ac nunquam repetendum Ebr. IX. 12. 14.
X.io. quia jU/(2 7r^oo-(po^t2 rsrsKhmsv hs ro oiYivsKeff r8s dyiU"
J)jU*ytfy. Adquifita igitur per Chriftum confummatiflima
D 3 expia-
■•mmmh
/■
?o ^ ( )
expiatione, eCpocTra^femel fadl:a> nulla iamplius neceflkia efl
7r^o<r(po^cx> m^l dfjio&^Tiocffl nec in S/literis usquamJp^mifli
aut inftituta eft oblatio alia pro peceatis prqprie i (di6ta.
Quam u^vvoctov eft, Chriftum denuo pati _ et mori, tam a(5u-
yocrov etiam eft, ut fefe amplius offerkti Ofere quippe ie
non poteft, nifi firaul patiatur et occidatur." Palllira
igitur eft, facrificium crucis'ifacrificio Miflae ^continuari et
renovari. Ghrifti ohlatlo in cruce fa6i}a,lecundum Apoft<Dl-
licae docftrinae deiinitionem, in eo diftinguitur alyrobJatior
nibus Vet. Teft. quod hae debuerint continuari, renovari et
repeti. 5ed facrificium Chrifti repeti et icontinuari nequit.
Rom. VI. ^. lo. I. PetnllJ. i8^ Ebr.VII. ^(5*:^:^ S.iEucharifti^
quidem faeramcntum ^ Chriftus i imortem ' aditprus inftituit,
fed non apparet, qua ratione faGrificium prpprie di6tuin di-*
cipoffit? Oblationes Vet.Teft. fumi fblebant vel a rebus
inanimatis, qualia fiint farina, grana, fal, thus, panis et pla-
cehtae, vela rebus animatis in honoremDei ma^andiset:
ofterendis. Priora dicehmtnt T^^t^y:^ facra^^^
tea. In hane oblationum clallem ipiimet Pontificii facriiit
cium Miflaticum referre noluiit:. vid. J. B. BOSS VETVS in
libello Exj>lieation de quelques difficultes fur lesprieres de la
MeJJe §JV.f.2i, . Dans la nouveUe alliance on n^offre plus a
Dieu des chofes inanimees,ni autre chofe, que Jefus Chrift^
Pofteriora dicebantur lCZ3^f1D r vi&imae Deo immolandae,et
quadruplicis generis erant, nimirum tlibly holocaufla ab
adfcendendo ita di^la, quia tota vi^lima^ pelle excepta, alta-
ri imponebatur cremanda. Vnde Grsecis ghomv^^oc et oA"-
mvrcafAocroi dic^a. In aliis enim facrificiis pars dumtaxat
arae impofita folebat adoleri. Hic cremabatur totumi
tZD^^tjl^ Gr^ecis (ToorYJ^iocy si^fimoo ct iv^o6^t<^iica di6l:a, fole'^
bant ficri pro rebus profperis yel jam impetratis, vel in po-
fterum a Deo impetrandis. Cetera erant hilaftica et luftra-
lin, pro peccatis Levitice expiandis, veniaque poenarum^,
lege di6tatarum ^ impetranda, ofTerri folita. Qualia' i erant
nNtDft facrificium pro deli&Oy ct t^^H ficrificiumypra
peccm, S. Euchariftia;^ ut ipfimet Pontificii haud diflicialT
ter
m (o), ^" 3«
.«H
tMargieliJturjholocauftis^dnumerari n quia deefli vic^i-
riiae ofeeiidae madatio et Gonerematio in altari> fanguinis-
que fiifio et afperfio. Neque facnficiis-EuGhLariflicisjfed iiilaftir-
ckm expiatoriis faGrificium Miflaticum-^adnumerant adverfa-
rii,ftatuentes inSynodoTridentina;illud facrificium vere pro-
pitiatorium eile , incruente tamen immolari. Quale facri-
jSciltm 'dvoii(AocKlov'£^\i incruentum, fi rem recSe aeftimamus,
iiihil aiiud eft, quam merum . (TtSn§o^^\ov> Nam x&j^is- o«/^a6-
^f^c^ucr/W nec expiatio fit peccatorum, nec facrificium pro-
, prie di<3:um Ebr. IX, Z2, Accedit, quod una eademque vi-
^ima iterumi ac faepius ofierri prorfus non poflit. Ho-
ftia, quaehodie immolatur et offertur, antea non fuit ma-
^ata obiatave. Sed Tridentini Patres docent Seil* XXII.
Cap. 2* unam eandemquesefTe hoftiam olim incruce immo-
latam, ; ac hodienum quotidie immolandam. Solam oflerea-
di rationem veffe diverfam. At vero Chriftus S. Eucha-
rifl:iae''.facramentura.inftituens in ejus ufu noluit iieri.fa-
crificium DEO ofFerendiim, aut imm-olationem fiii cor-
poris proprie et vere ita didlam. Nam de hoc altum
eft- fileritium in verbis inftitutionis et in monimentis Apo-
iiolorum. Sed fuum corpus inftituit manducandum in
pdnev.et fanguinem fiium bibendum fub yirio confecrato,
et quidem l/s- MjjcvYi&iv et memoriam veri facrificii iii cruce
femel pera6ti Ab hoc facrificip crucis fi difcedamus, n^n
memoratur ab ullo N. T feriptGre aliud facrificium pro-
prie dic^um. >Vbicunque occurrit facrificii notio, fignifi-
cantur ^mlcti Ttvsvj^Sizo^-facrificia.. fpiritmlia et improprie
atque figurate fic di<fta, e. g. noftra fanc^ificatio et -cultus
Dei cum internus tum externus Rom. XII.i. i.Petr.II. f.o.
Nam ut facerdotes N. T. funt fpirituales , et improprie lic
di6li; fic etiam facrificia ab illis offerenda. Qualia facrificia
funt precesEbr. V.7. XIIL 13. Apoc V. 8. VIII. 3, 4, fides
Phii, II. 17. eleemofynae Phil. IV. 18. Ebr. XIII. 16, praediea-
tio Evangelii et. converfib gentiura Rom. XV. 16. Marty-
rium Phil.II.iy. 2.Tim.IV.6. et hujus generis alia. Ergo
Jiec S. Euchariftia eft facrificium proprie fic didum, fed
com-
wSf"
34 "^^ ( ^' )
commemoratio faltim et repraefentatiq unici ' illius 1 etr jEjoJis
fummatiflimi faerificii in eruee peradi. .;Res tam eefta efl>
ut ante Coricilii Tridentini fandionem et immutatiQnem
in hoc doftrinae capite fa6lam, nemo fere de hac veritate
dubitaverit. Ifti certe Dod:ores PQntificii , qui poft Aii-'
guft. Confeffionem Imperatori CarolQ V. exhibitam, deeon^
cordia cum noftris ineunda delib^rarunt, candide faffi furiti
in Mifla quotidie ofierri Chriftum mjifieria/iter et reprae^
Jentative in memoriam fuae 'pajfionis et ohlationisfemel m
cruce fa&ae. Efl ergo MiJJa non revera vidiima^ fed mjh
fierialis et repraefentativay hoe eft, fpiritualis et imprQprie di-?
^a. Eadem haee fententiapaulo poft in Concilib Cblonienfi R
quodProvinciale et au6loritate HERMANNI>fumriii Vbio^
rum Praefulis A. C. M. DXXX VI. eelebratum iiiit, Parte VII.
Capit.XXVIL legitur repetita,^pud HARDVINVN Z7Z
ConciLf.2ooy, Docendus eftpopulusy quale Jit mijjhe facriji-r
ciumy nempe repraefentativum , ita ut hoc ipjum reprae-
fentetury quod olim fa&um efl ^ facitque ohlatio ifla Jacra-r
mentalis moneri nosp tmquam videamus praefentem Domi^
num in cruce. In eadem opinione fiierunt Theoloei
Pontificii in CoUoquio Ratisbonae habito A. C. MD.XLL
Chriflus in Mi[fa totius Ecclejiae nomine REPRAESEN-
TATIVO SACRIFICIO DEO PATRI immohtur.
Quod certe Jit y cum Ecclejia illum ejusque verum corpus
et fanguinem Deo Patri pro totius mundi peccatis PIA
PRECE fiftit. Vid. A^a CoUoquii a BVCERO Argentorati
A.i54a. edita p.43. Idem fenfeiaint plurimiScholaftici,
quorum teftimonia eollegit. B. JO. GERHARDVS in Con*
feJftoneCaiholtcaLihr.il. PartdL Artic.XV. CapA. fuoz.
§. XIII.
Nec alio fenfii veteris Ecelefiae Do6lores S.'Euchari-
ftiam appellarunt Tf^otjcpo^dv ^ ^mluv, ohlationem et facrift-^
ciuni-i quae denominatio in eorum fcriptis et libris Litur-
gieis frequentiffima eft. Nil ahud qtiippe voluerunt indica-
re, quam in S. Euchariftia faerificium mortis et paffionis
Chrifti exhiberi, nobisque iri memoriam revocari. Hoc
docet
'*ka
H ( ) HJ" 3$
docet GHRYSOSTOMVS HomiL XVIL in Epifi. ad Hehr.
jifri. 24^' C, fjtloi ec;)v t{ dv(rlo6i 8k uAAtjv Bvalmy dKKoo r^v
dvT^v dei 7roi8fAei/' (AdKKov ie ccvcc/AViiariV s^yu^ofAe&x 9u7iocff.
HuHG locum nobis fuggeffit FORM. GONCORD. p-S/P^
ubi in margine monemur, hunc locum pirae ceteris contra
propitiatorium Miilae facriiicium notandum effe. Eadem
habet EVLOGIVS, Archi-Epifcopus Alexandrinus, L. IL
contra Novatianos, in Bibliotheca PHOTIl Cod^CCLXXX^
fm^ et OEGVMENIVS in Cap.X ad Hehraeos f.S4-6.
dpud SVIGERVM in Thefauro fiib voce ^v^slocs f 1423,
"Praeterea ifti facramento in veteri Ecclefia facrificii et ob--
latioiiis rtomen hac de caufa imporiebatur, quia in ejus ce-
lcbratione ^^ofl-^o^o^, ioo^ocy UTioc^Xolfy mq7fa>fAotrUy ^sKocrcc^
dK^o^lvioc, munera et dona, uvae, oleum, vinum, panis, a
populo in altari oiferenda, et a facerdote confecranda pre-
cibus, offerri folebant. Illorum donorum pars facris uubus
deftinabatur, Reliquum pauperibus atque miniftris cedebat.
Vid. GONSTIT. APOST. L. VIIL Cap.27. d^^io. etGABRv
ALBASPINAEVS L. L Ohferv. V. p.28. et BASNAGlVS
Hifioire de nglife Libr.XIK Cap. III §JLfSip. Iftiusmodi
dona et eleemofynae non infrequenter apud veteres vocan-
tur Mocf TfvevfAocriKo^' Similiter in Miirali Francorum apud
JO. MABILLONIVM Lc.p,3iS- preces et munera vocan-
tur facrificium et hofliae facris akarihus fuperpofitae. Apud
eundem in Millali G6thico/>.^i^. dicitur immolari panis iii
MifTa. Tandem etiam refpexiHe inveniuntur facrificia fpi-
ritualia, preces, hymnos, ac gratiarum a^iones cum S. Eu-
chariftiae confecratione :et ufu conjungifoIitas,necnonfidem
et pios animi motus, qiiibusDEOfeofferunt, qui hoc facrar
mento digne utuntur. Hinc in Miffali Gothico apud MA-
BILLONIVM/>.^<fi*. in AdfceniioneDominifacerdosorat:
Laetantes inter altaria tua^ Domine virtutum» HOSTIAS
tihi LAVDIS OFFERIMVS cum AngelisetArchangelis.
Miffa XIII. in Natali Agnes Virginis dicitur : Immolamus tihi
Domine DEVS nofler vi&imam laudisj in Miilali Gothico
p,2i6. MiffaXXXVLinVigiliisS.Pafchae jp,24p.^^2j-o. ora-
E tur
H "^ ( o )
tur pro his qmoffQmnt mmera DEO noflro facrofanm
SPIRITALIA pro fe et pro carisfuis. Ibidetnjpi2j^.„Qra-
tio recitatur : Sufdpe Dofnine hofliam fiacationis et laudiset
has oblationes famuloruni famularumque tuarum ^ quas tihi
offerimusy placatus adfunie. In Liturgia JO. CHRYSO-
STOMO adfcripta, dycr/W vox pro precibus fumitur, quac
vocantur 5y(r/(!« «^icTf (Wff. Alibi dicitur S. Euchariftia ducr/t»
btkx^iAccTiV.Yij (Avc^MYiy uvotijjLoSi uvtuixUKtos. Qualia Patrum loca
cx genuinis eorum monimentis exfignata apud rioftros paf-
iim proftant. Econtrario BELLARMINYS L. L de Mifla
a Cap.VI. usqueadC. XXIII. operQfeadmQdum,fedminus
feliciter,probare conatur, S.Euchariftiam verumetprQprium
laerificium efle. , ^ .
\ i xtv.
Nusquam periculoflus graviusque erravit variavitqueEc-
clefia Romana,quam quandoTransfiibftantiationis commen-
tum, antiquae et i^poftolicae Ecclefiae incognitum, et in-
auditum, invexit, aliisqiie corruptelis inde iiafcituris, maxi-
me adorationi panis confecrati, anfam dedit. Nam cum
veteres Chrifti cultores corpus et fanguinem Chrifti fecunr-
dum Servatoris pollicitationem ih S. Euchariftia vere adefle,.
et a fe cum pane vinoque ilimi .flrripliciiide diutifiime cre-
didiflent,etpalam faepiusqueprofefli eflent, fe modum illius
praefentiae ignorare, leculo poft Chriftum natum nono, oc-
cafione controverfiae cum BERENGARIO agitarae,multis,
nimio contradicendi ftudio abreptis, iftiusmodi commen-
tum ita in mentem venit, ut varie ea dere difputaretur, uf^
<iue dum Papa INNOCENTIVS ill. An. Chrifti M QC XV.
in Concilio Latcranenfi, qUQd.Pontiiicii Oecumenicis annu-
■merant, apud HARDVINVM Z VIL Concilf 17. definiret^
verum corpus et fanguinem Chrtfti in facramento altaris fuh
fpeciebus panis et vini veraciter contijteri , TRA NSS VB-
STA NTIA TIS pane in corpus, et vino in fanguinem Chri-
fii, Ab eo imprimis tempore plerique Do6lores Latini in
novo hoc sv^rifAocrt atque dogmate confirmando, expolien-
do; et commendando fuere toti. Nec defuic Synodus Tri-
denti-
•^i#n»i T''- ii - •-'^• | [ --'•"^-r - ' • . • ' • "•"^ — "**** "' '"*
dMtiiia> aUt potius Julius III. Romanus Pontifex per eam
loeiitus, qui Innocentianum inventumexpoflturus SelH XIII.
CapJV. apud HARDVINVM 7:Z. C^w/y./i^f. declaravit;
Per conficratknem panis et vini converfionem fieri totiusfittb-
fiantiae panis infiuhflantiam corporis Chrifiiy Domini noflri^et
totius fiuhftantiae ifini in fiuhflantiam fiangutnis ejus, Quae
conveffiocoHvenienteret proprie a fian&a Catholica Ecclefia
TRAmsyBSTANTlATIO efl^appeUata. CanonelL
fub fulminis denunciatione faiicitur, ne quis dicat inS.Eu-'
ch^ifliae Sacramento remanere fiuhflantiam panis et vini) aut
neget mutationem totius fubftantiae panis in corpus,et to-
tius fubftantiae vini in fanguinem. Inde, praeeunte GA'-
BRIELE BIELE, multi deduxerunt et monftrarunt excel-
lentiam clericorum in papatu, dignitate ipfius Bsotoks, ut
contendunt, majorem, quoniam ipfum Creatorem quotidie
ercarent. Praeterea etiam definiverunt temporis momen-
tum, quo transfubftantiationem fieri opinantur, alligantes
eam ad verborum inftitutionis recitationem, Etuterror
errorum ferax eft, ita ex hac opinione femel admilla fluxit
deteftabilis idololatria in praxi. Nam facerdos, Miffam ritu
Romano celebrans, poft verba, hoc efl corpus meum ex ca-
none fuper pane recitata , confeftim in genua procidit, et
hoftiam eonfecratam, tailquam verum Chrifti corpus, et
poft verba : Hic efl Calix N. T in meo fianguine, fuper vino
rccitata, calicem, tanquam Chrifti fanguinem, folet adorare.
Videatur MISSALE ROMANVM exDecretoConciliiTri^
dentiui reftitutum ac Pii V. Ppntificis juffu editum, et a Cle-
menteVIlI. ac Vrbano VIII. recognitum et LutetiaeParifio-
rum A. M DC LIX editum p. m. 343. et 344,
§. XV.
Ab his erroribus abhorruit Ecclefia Apoftolica et an-
tiqua. Nam inS. literis et genuinis orthodoxae antiquita-
tis monumentis nullum vel rei ipfius vel nominis indicium
exftat, quemadmodum JO.COSINVS, Epifcopus Dunel-
menfis, in Hifloria Transfiuhflantiationis Fapalis^ Londini
^.M. DCCLXXV, edita, do<ae fQlideque demonftravit.
%z Idera
Jdem EDM..ALBERTINVS , Parilienlls yerbi-diymiiTOi
fter apudRefbrmatosjquiGarentoni quondam; flias iynaxe$
habebant, in opere eruditiflimo de SacranmtoEucharifiiaey
quod Daventriae A. M. DCLIV. latine excufum au^um-
que proftat, a Capite XVI. Libri primi usque ad Gaput
XXIII. et ultra, folidiffime evicit. Adeundus etiam legenr
dusque eil BASNAGIVS //^t^/r^ deJ^Eglil^ Ubr. XIIL
Cap. K %.n.f.Soo,etE.XIV. Cap. IV. §. VILfig^p. Nam A-
poftolus S. Euchariftiam poft confecrationem aliquoties ap-
pellat panem I. Cor. X. 16^. XI. 16, 27. Vnde liquet /panem
manere. Quod Chriftus in hujus Sacramenti iiiftitutione
poft confecrationem difcipulis porrigebat bibendum in ca-
Jicc , exferte dicitur genimen vitis Matth. XXVI. 29. Marc.
XIV. 25. \iozt% vinum, Vnde yalida fit colledio, vinum
per confecrationem non defiifle vinum efle. Neque- id in-
dicant verba Ghrifti: Hoc efl corpus meum. Quemadmo-
dum enim ex verbis Apoftoli Corinthiis dicentis i. Gor.
XIL27. Vos eftis corpus Chrifliy male coUigeremj flibftan-
, tiam Gorinthiorum defiifle, et in corpus Ghrifti coriverfam
fuifle; ita idem aeque abfurde colligitur de pane confecra-
to, etfi Servator fiium corpus illum efle pronunciavit. A ve-
ritate etiam prorfus alienum eft, nec ulla ratione iieri poteft,
ut Accidentia .fine fubjeiflo fubfiftant, quod tamen Pontifi-
cii perabfurde fiipponunt:. Gumque non defuerint ex ad-
yerfariis, qui do^lrinam vocemque fjieracrimsGos ex Goncilio
Nicaeno arcefHverunt, eorum errorem, praeter ceteros,
coniiitavit THOMAS SMITH in MifceU. p, p. Getera
Patrum teftimonia, quibus diflentientes errorem fulcire
voluerunt, Duumviri antea laudati JO. GOSINVS et AL-
BERTINVS non tantum vindicarunt, kd et ea praefidia ex
^ntiquitate attulerunt, quae dilucide oftendurit, yeteres
Ecelefiae Doftores illud Transfubftantiationis commentum
profunde ignorafTe. Sic THEODORETViS, citante B.
CHEMNITIO in Exam. Conc. Trid...p. 14S. & 14^. in primo
DialogOy ^gregiam veteris Ecclefiae confeflionem de hac
doftrina eSt: Chrifluyy inquiens; vifibilia Jjimhola appeUmo-
Ko) 1^'. - ir
ne corporis et fanguinis honoravit^ 8 ryjv (pva-tv fjLSvotfiotKdivy
id7\h.06 :r^v ^^iy^^T^'<pu7Sf 7tqo&riS^e}ms h. Q.n6mtransmutans
fyrnholorum naturam^ fed naturae Jymbolorum adjiciens gra"
•//^;», iit fcilicet iimul ilnt etiani corpus et fanguis Ghrifti.
IdemGyreniis Antiftes /V^ fecundo Dialogo Cap. XXIV.
viiv. Myftica Jymbola ^ pofl fan&ificationem vel confecra-
tionem 8 rris otmocs k^hoc^rotj (pmsoisy h.e.nonitaimmu"
tantuvy ut propriam fuam naturam amittantj fAheiyci^ tTf)
rl^s Ttqorkqocs i^rlocs^ h^ rS xrifAurosi }{g^ rS si^8Sj h. e.
fymbola iUa pofl fmUificationem manent in priori fua fuh-
flantiay forma et fpecie. Similiter IRENAEVS Euchari'-
•ftiam conftare ait duabus rebus, terrena, pane videlrcet et
^:vino, ac ca^/i?/?/V corpore nimirum et fanguine Ghrifti.
Vid.BXHEMNITIVS lc, Veteres mutationem fubftan-
tialem rerum terrenarum in fubftantiam rerum coeleftium
non credidifTe, inde quoque conftat, quia unionem et com-
munionem facramentalem ^ orporis et fanguinis cum pane
ct vino, loco limilitudinis adhibuerunt ad expHcandam
unionemet communionem duarum naturarum in Ghrifto,
quod profecfto facere non potuiflent, fi eo tempore, quaU'-
do contra Eutychen pugnabatur, dogma Transfubftantiar-
tionis in Ecclefia notum et receptum fuiflet. Secus enim
EVTYCHEN non refutaflent, fed in errore de comrnu^
^ tatione et confufione duarum naturarum in Chrifto con-
' firmaflent. Legatur GELASII, Epifcopi Romani, libellus
de duabus Naturis, contra Eutychem et Neftorium fcriptus,
in quo validiflima adverfus converflonem panis et vini.Eu-
chariftici fiibftantialem teftimonia pasfim occurrunt, vin-
clicata ab ALBERTINO L.IL de Sacramento Eucharifliae
f. <f7i. et SsSj nec non a BASNAGIO in Hifloria Ecclefiae
L.XIV, Cap. VIL §. VIL f U4^ ubi contra HARDVINVM
pererudite morefuo difputat. Conftans enim veteris "Ec-
clefiae fententia fuit,panem in Euchariftia poft confecratio-
nem non minus ac humanara naturam in Chrifto poft unio-
nem,fuperftitem efle.
E 3 §. XVI.
Superbri feculo JQ. MABILL0M¥S^ m iitUTgk
Gallicaaa , 'Lutetiae Parifiorum M DG t/XXXV. edita , et
noviflime EVSEBJVS RENAVDOTIVS iii mmione
lAturgiarum Orientaliumy teffimomis ex libris veterum Li- ,
turgicis excerptis voluerunt prbbare, iii aatiquaEGclefia cor
gnitam fuiile -(xstaaicotTw. vel Tramfuhflantiatknem, - Gleuin
itamen opefamque perdidifle non immeritcxHceHfentuf*
Omnia quippe teftimonia^quae exfignarunt et lau€!arunt,nihil
•ali^d probanti,quam Veteres credidi&,inSEueharifMa nolinu^^
dum panem et vinum adefle atque diflribui, fed ipfum .cort-
pus ^tiianguinem Chrifii; . Huc pertinent oratibnes Litui>
gicaeS. .GHRYSOSTDMO.et S. BASILIO adfcriptae^ ac
hodicnum in Ecclefiis verfus Orientem fitis, ufitatae, ubi fa-
cerdos paullo ante cornmunionem orat, ut Ghriftus Jefus^
Dominus et Deus nofter, ovjio ^om So^n^y e throno CQeleftis
jgloriae, et majeftatisj ad quam ita eve£tus eftj ut omnia, quae
p.romiftty fotentiffime efficere et praeftare potefty (en funda^
jnentum et rationem praefentiae XQ2i\is\y defienderey etin
§» Euchariftia invifibiliter adejje y ac communicantihusimpia^
mlatum eorpus fiuu7n et pretiofium fianguinem , potenti fiua
manu^ jAsmS^vuj dare velit. Veteres enim, tefte J VSTINO
MARTYRE ixi Apologia ad Imperat. Antonimum\^. u^,
edit. Oxon.tdoid erant, S. Euchariftiae cibum efle r5 o"«^«o-
'7{oir\^kvro9 'h\(T^ K9^ (roiqKocii^ tufAocy ipfius incarnati ffefiu car^
pem fianguinemque. Epifcopus Salisburienfis in Anglia haee
JVSTINI verba recitans in Expofitione Artic.XXVUI. Eccle^
fiiae Anglicanae f3^4.nox,vjity JVSTINVM et IRENAEVM
t;alem lacramentalium elemeatorum fandtificationem credir
difle, qua virtus aliqua divina iisjnefiet. Hoc de pluribu$i
Fatribus pafHm afErmavit ALBERTINVS. Idem vifum
iliit JO. ERN. GRABIO in Notis ad laudata JVSTINI verba,
Sed antiquorum Do61:orum teftimonia non de divinaChri^
ffi virtut^, fe.d de ip&fubftantia carnis et fanguinis in S. Eu-
chariftia praefente, dilucide loquuntur. Plures ejuscepiodi
fprnmlac in Gr^epis periiiide ac t-atiois veterum Liturgiis
I^MMMUM Hr MII T . M11H
OGCurrunt, quae quxdem praefentiamrealem carnis etfangui-
nis Chrifti probant , nequaquam:autem Transfubftantia'-
tbnemv^' : Ita. MiiTale Gothicum in Ordine MifTae XXI.
apud M ABILLONIVM p, 2^^. hacc habet : Cujus CA R-
NEa u ipfi) Domine fan&e y Bater omnipotensjfanUtficata
dum pafiimurj rohoramur: et SANG.VINE dum haufto
fitienter poiamuri ahluimur per ChrifiMm..D.ominum noftrum.
In eodem MiiTali Gothico-Gallicano aliquoties ufurpatur vo-
cMummANSFbRMA TmNIS, quando e. g. inMiilk
S. LEVDEGARII Martyris ofatur, jif/ ^*/^^??^^^ hic henedi-
Bio tud fuper hjmc panem et calicem in TRANSFO RMA-
TIMNEjpiritus tuifan&ii :, .Quam^ocem in eodem libello
limrgiQO aiquQties repetitim ,■ et in Gallicano .perinde ac
ErancorumMiflali obviamy JOc MABILLONIVS putavit
adhiberi- ad fignificahdam Tran.[fuhfiantiationem Pontificio-
rum. Vbi primo. obferves, barbaram iflam vocemjnnullo
veterum libro^ Liturgico Latino , nec fjLstii^imso^syoczmixi
Litur^iis Gfaecis usquam reperiri, certo indicioj rem, ipfam
vetefibus incbgnitani fuifTe.^ ..Deinde invalidumpraefidium
peti ex vpce transf or7?2atio fiis ^ ^t cx Y^vho transformare.
.Quemadmodum enim jAerocfidiK^tVy fAeTocTtoi&Vy yisroc^QTKn et
fAsrocTtoiTjcrisy Q.C ipla )jLsrociJ(,o^(pmis ac verbum iJLsrc6[jLo§(f)^^9Cf
frequentillimo Graecorum ufu non femper fubllantiae; fed
qualitatum et ftatus dumtaxat atque conditionis tnutationem
notant^guemadmodum vel fexcentis exemplis probari poflet,
il opus^fletjita edamL.atinorumfr/5f^//^mi'/ir/o noninfert con-
feftim ipflus fubflantiae immutationem et converfionem.
Servator nofter -in c6nfpe£tu difGipulofum. fjisrsfAo^Cpc^Qn
Matth.XVII.2. qubdVULGATVS vertit iransformatUs
efi, vNemo autem dixerit, mutatam fuifle ipfajn Ghrifti
fubftajitiam. Romaniad Ghriftum conver/i> et omnes re-
hati> sdicuntur juer«juo^(p§c9o^ transformari j uti denuo ver--
tit interprei VULGAvFVS-ilbm. XIL 2. . Ea vero fisroL-
fiQ^(p^is\)ix{m non'BCp^f . aliquam /Mf w/Wfl--ft' vel; Transfiib-
ftantiationemyfedrJf ayax^/v&i», ^rS J^eoV? .int^rprete ipfomet
Apoftolo. Vana igituf eft. JO, MABILLGNII ratiocina-
tio,
<®"'
tio, TransforniatiQneni panis et vini Eucharifticam , in ve--
tiiftis Liturgiis commemoratainj expofiturii.de [Fransflihn
dSantiatiQiie. (^aiMaipanisin S.£uGKariftia :Confecratur^*
fit mutatio, fed nec;fubfl:ai]Ltialis> nec figUrata, fed facramen^
talis, qua panis a communi jfet naturali fuo ufii, cui antea de-.
jftinatus erat , tr^nsfertur. adn u(um facramentalem , ut fit
Hbiv^mix corpo«is^C!iriili-\y\Magnum'ehim difGrimen in^
ter f^crameittalem>unibnemyet iiiterjfiibffcantial^^
tioriem f jcdnv^rfionemj. . PaMis cbnfefcratus in: ufii S. coe^
me uriitur cum cofpore. Chrifti , fed non convertitur in
ipfum Ghrifti corpus:. . Legimus quidem, panem benedi-
^um. ko/v^v/W corjporis vGhri||;i> etxmedium tefie fapramehtar
iiter 'Gommunicandi eorpus etcfaiiguinemGhrifti LGoriM
i^. fed nusquarn legitur, quod fit fji.eroc7ioti\'Sh transfubftaiH
jciatum in corpus Chrifti* JVSTINVS loco aritea citato
docet, quod, panis Euchariftiae Gonfecratus, quem ivxot^t*
«Sffiei(roev -r^i»^^»' ^Ppcli^^? toguinem i^t carnem noftram
ALAT. X^^i^Q nudis acGiaentibuSu panis, de coloreiiet
fapore, dici nequit S. CYPRIANVS^ Epfi.LXlIL ad CaeciL
diferte pronunciat, vmum confecratum adhuc ejje vinumi
ORIGENES Tom.XI. inMatthaeum-, corpus Chrifti in
S.Euchariftiadiferteappellat Sl^rov ocytoc^ofAsvoVffBtentQHVE"
TIO, qui tamen ea verba male,et r? u;Tode<r« (SSsAiuwv, expo-
nit de pane incorpus Chrifiitrans/iiSfiamiatOy qmpmis Aie*
rit, et nunc quoque cum corpus Ghrifti fit, panis fpeciem
gerat, in ORIGENIANIS Z.// 5^^^/. Z/P:/z7p.
§. XVIL
Panem confecratum Poritificii cultu latriae jubent
adorare, ut Chriftum ipfuiii. Hoc iaculcant Synodi Tri-
dentinae Patres Seii; XIIL Cap. V/ apud HARDVINVM
TZConcil.fS2. NuUus duhitandi locus relinqumr, quin
omnes Ghrifii fideles PRO MORE IN CATHOLICA
ECCLESIA SEMTERRECEFXOr.LATRIAE CVL^
TVM, (^VERO DEO DEB'E0VR, huic fanUifmo
facrdmentdin veneratione exhiheant. '• Gultu latriae per fe
et proprie Ghriftum adoranduni-efre- docet- BELLARMI-
^ ^ NVS
C o )
SIM
41
NVS X.7J^ de EuChanJiia Cap. XJflX. Sed mndem adora^
mnem ad Jymbola etiampanis et vini pertinere^ idem putat,
ct cultum ipfum in uiiiverfa Romana Ecclefia receptum
quotidiana praxis confirmat.
§. XVIIL
Qui aliquem adorat cultu latriae,debet efle certus de
illius divinitate, quem adorat et coMt. In ea re peccabant
Samaritae, reprehenii prppterea a Chriilo, quia liefeicbanr,
quod adorabant Joh.IV. 22. In eandem reprehen/Ionem
incurrunt Pontificii, qui de divinitate obiedi, quod m
Euchariftia adorant, nunquam certi cile poflunt. Nemini
quippe conftare poteft, an omnia requi/ita ad confecratio-
nem neceilariain Sacramenti confe6lione adfiierint? Si pa-
nis e. g. non fit triticeus, vel admlxta habeat grana alterius
generis, in tanta quantitate, ut non maneat panis triticeus,
velfit alioquicorruptus, vel deflt legitimus minifter, aut fiifR-
ciens illius intentio,verborumque confecrantium pronuncia-
tio,aliique defe6lus,non conficitur facramentum. Et ipfe con-
fecrans nonpoteftefTe certus,fe fymbola, quaetamen ado-
rat, rite confecrafTe. Legatur in Miffali Romano indexde-
feduum incelebratione Miflarum occurrentium , nec noit
BELLARMINVS,qui lihr. IIL defufiificat. Cap. VIIL / m6y
Tom.IILOp.fatetur,nemihem pofleeflecertum certitudine
fidei, fe percipere verum Sacramentum, cum facramentum
non conficiatur fine intentione Miniftri, et inteiltionem alte-
rius nemo videre posfit. Cum igitur ne facerdos quidem corv.'
fecrans, nedum populus, certus efle posfit, an confecratio
fa6lafit, et is hoftiain noh confecratam a confecrata minus
difcernere posfit, in quotidiana hoftiae adoratione perpe-
tuo idololatriae periculo optimi et oculatiffimi quique iil
papatu expofiti funt. Et quamvis paulisper concedatur,
confecrationem ac Transfubftantiationem vere fa^lam efle,
in quem quaefo rerum ordinem referemus Accidcntia pa-
nis et vini, quae fuperfunt, et ab omnibus adorantur } Pro
fubftantiis corporeis non agnofcuntur in Ecclefia Romana.
Et pro Spiritibus non pofTunt haberi. Cujuscunque autem
F Cnt
41 -^ (0)
«Lm— i«M« il<ll irfl
fint naturae et conditionis, creaturae tamenv erunt ; aut
phantasmata, vel merae ac inanes rerum cbnditarum appa*
rentiae. „ Hac ratione facrameritalis fymbolofum adoratioi
vel in mera (pocvrmiAcSu cadit, aut in creaturas. Vtrumque
impium eft et idololatricum. Hoc argumentum recfte ur-
get J. AYMON, Proto-Norarius olim Apoftolicus, poftea
EvangeliiMinifter Reformatus h^myihMetamorphofes de Ta
Ueligion Romaine p.23^, Qujs igitur crederet, fiiperftitio-
fum ejusmodi cultum Apoftolicae ac orthodoxae antiqui-
tati cognitum, femoerque ufitatum fuiffe/ quemadmodum
Patres Tridentini impudenter aeque ac vane jad:itarunt.
Exuniverfa antiquitate nuJlum iftius cultus exemplum aut
teftimonium afferri poteft. Fideles prilcae aetatis, facra Eu-
chariftia utentes, dilaudarunt et adorarunt Chriftum > non
auteiii panem confecratum. Repugnat iftiusmodi cultus
xiaturae panis Euchariftici, qui poft confecrationem verus
panis et creatura Dei manet. Qui illum panem cultuia-
triae adorant, funt idol6latrae Qt d^roKoir^ocf ^ a qua impieta-
te Eccleiiae Apoftolicae et primitivac - femper abhorrue-
runt Feftum etiam huic facramento deftinatum recen-
tioris eft inftituti. Habuit quippe au6lorem VRBANVM
IV. AChr.MCCLXI apud UARDYlNVMConci/.Tbm.VIL
f.S48* Pompofa et theatrica ejus circumgeftatio in plateis ipfo
fefto adhucrecentior eft, agnofcente id GENEBRARDO in
VRBANO IV, ubi tradit, eam non niii centum annis poft in-
cepilTe Pataviae, atque inde in reliquas Occidentis partes
ir^anaffe.
§. XIX.
NegantP.ontificiiS. Euchariftiam ritefieri poffe extra alta-
ria folemnibus precum formulis, un6^ione chrilmatis, adfper-
fione aquae luftralis, incenfione fuffitus, reliquiis martyrum
etifacerdotali Epifcopi benedi^lione, aliisqueinEcclefiaRo-
mana ufitatis,et in Pontificali Romano praefcriptis cerimoniis
dedicata ac confecrata. Qua in re rurliis d eferuere veteris Ec-
clefiae morem, in qua ad ufum S. Euchariftiae nequidem adhi-
bebantur arae, vel altaria propriedifta^fed menfae, exemplo
Eccle-
•>4o:
( o ) IH* 4$
«MtaMMtMMi*
Eccleflae Gomithiacae r:'Cor.X.2tr. IUius confuetudinis ab
Apoiiolis introdudae admodum tenaces fueruntprifci Chri-
iliani, ^ui aras perinde ac ipfa delubra averfabantur. Hoc ap-
paret ex ORIGENIS L. VIII. cmtra Celfum p.m.sSp. edit.
Cantabrigienf ubi CELSO objicienti, Chriftianos, (iosiAo^s
Hg^ clyo6AfAocT06 KS^ vsoos t^^uSocf (peuyetvy ararum^ flatuarumy
templorumque dedkationes fugere, Dodor Adamantiusluben-
ter concedit, fe aras nonhabere proprie di6las, fed pro aris
Chriftiano cuique eflementemfuam, exquafurfiim terantur
dKrfioos H^ voyiroosyvere ac intelligibiliterfvaveolentesfuffitus^yi-'
delicetTTf o(reu%o^a;5r<7 ffvvetSyjcsoos m^ocpxsjpreces e pura conjiien-'
tia. Apud MINVTIVM FELICEM OCTAVIVS, Chri-
Aiani perfonam fiiftinens, %,XXXILp.S36. edit.Gronov. ad Cae-
ciiii hominis pagani exprobrationem, quod Chriffciani nuUas
habeant arasynuJlaTemplaj nuUa nota fimulacray refJDonfiirus,
fatetur, rem ita fe habere, fed fiibjicit : Putatisautem nos occul"
tare,quodcolimus,fideluhra etarasnon habemus?Et paullo poft:
Nonne msUusDEVS in noflra dedicandus efi mente?In noflro imo
confecrandusefi pe&ore? Quifcilicet fecundum PRVDEN-
TI VM Martyre Romano : '
Aedemfibiipfe mente in homiyus condidit
Vivam, ferenamj fenfualem, flahilem,
Confentientem habemus ARNOBIVM Libro VE.adverJus
Gentesf m. 132, Quando autem alii feculi lil fcriptores,inpri-
mis TERTVLLIANVS; aras et altariajfacerdotes etfacri-
jicia comtnemorant; et menfam,convivio Dominico paratam,
Aram D^/appellant,faciIeintelIigitur, eos non nifi improprie
locutosefTe, et vel precum facrificia, vel memoriamfacrificii
Chriftiincrucepera6lirefpexifle, nequaquam autem proprii
nominis facrificium,quale ea Ecclefiae aetas ignorabat,in altari
obtulifle. Ita ipfe TERTVLLIAN VS^qui primus altaris voce
de menfa facra ufus effe dicitur M ATTH. LARROQyANO
Hifior. Euchar, L.L Cap, Vp.m.so^ fententiam fuam exponit flib
finemlibri de Orattone verbis hifce, non ita pridem a LVD,
ANTON.MVRATORIO ex vetufto quodam codiceBiblio-
thecaeMedioIanenfis TJILAnecdotorum editi Cap. XXVIILpsj:
F ^ Nos
44 -^ i o )
iJIHl .l |U. ' -'l. ' -.J4Jll.J. I
Nosjumus veri adoratores et verifacefdotes^qm.Spirku oramekj
^mtufacrtfieanius prationem DEIproprianh etacceptahilem^
^uamfiiiieetrequiJtvityquan^fbipro^exH* Hancdetoto corde
devotamyfide paflam^ veritate curatam^ innocentia integram^a-
ftitate mundamy agafe coronatamycum pompaoperumhonorumf
interpfalmpsethymnosDEDVCEREAD DEI ALTAREdebe-
mus. EademferefuntquaeapudORIGENEM Lc.leguutur,
etEbr.XIII10.15. Sacr_aeillae menfae aChriftianisinOratoriis
et conventibus publicis olim ullirpatae,ab initio iigneae erant.
Vnde Donatiftae in Afirica iila fregifle,et fragmentis altarium
ad aquam calefaciendam leguntur abuii, apud OPTATVM
MILE VIT AN VM fub initium Libri VI.fmipu Al^ aetate au-
teraConftantini M.fenfim fieri coeperunt lapideae,usque dum
ineunte feculo fexto in Concilio Epaonenfi ligneae plane abo-
lereaitur,etCanone XX VI,decerneretur,ut ^/f/7r//7,w^/^//^^ j,
mguine nonfacrentur,^p}id HARDVIN VM TJLConcil.fioso.
Ab hoc tempore, in valefcente rituum inutilium in facris pom^
pa, et decrefcente dodrinae puritate, altaria placuitnonfolum
m^ione chrifnatisyjed etiam facerdotali benediSiionefacrari^
fecundum Canonem XI V.Concilii Agathenfis anno Ghr.yo^.
habiti, apud HARDVINVM /. cfppp, Poftea demum ad alta-
rium cbnfecrationem accelTerunt adfperfiq aqiiae luftralis,{uf-
iitus incenfio, et aliae cer»embniae a F^ABANO MAVRO et
WALAFRIDO STRABONE, aliisque commemoratae, et
cxpofitaeita, uttemporis tandem diuturnitate,injuriaque, in-
valuerit opinio, S. Euchariftiam fieri non polTe extra aitaria
folemnibus ritibus confecratajquorumingentemjinTempIis
maxime primariis, numerum Pontificii exftruere folent. Qua
inrerurfus a veterum fimplicitate defciverunt, qui non nifi
'wnam U^ob rqdiTte^txv infinguIisTemplishabebant,quemmo-
rem Graeci in hodiernum usque diem retinuerunt, uti de-
monftravit FRANC. GOARVS inNotisad Euchologium fi6.
et ntiper falTuseft EVSEBIVS REN AVDOTIVS /zz CVZT^^S'.
titurg. Orient. p, 1S2, De veteri Ecclefia Graeca res certaeft.
Teftimonia EVSEBII CAESAREENSIS , ATHANASII,
CHRYSOSTOMI, HIERONYMI, SOCRATIS; THEO-
DORI-
DQRITIr alioruraque, allegayit LA^^^
f, j2. In ipfa Ecclefig Romana non nifi lerius,ct invalefcentc
privatarum miiTarum abufii ac fiiperftjtione, multiplicari coe-
perurit inTemplis, fed adeo repenteettameopiofe, ut CA-
ROLVS M. numero earum^modumftatuendum eiTeexiftima-
TetyinCaptuLCap.VL^.42^. ^tappendJ.adlibr, JV. Cap. ViL
^. T^r. edit. Balu^. . Ante feculum oftavum apud fcriptores La-
tinos perrara, aut nulla, plurium araruminunaeteadem Ec-
cieiia fit mentio. Liber certe Pontificalis:, DAMASO et-
ANASTASIO vulgo adfcriptus, in omnium Pontificutn
vitis,qui Hadrianum I. CaroliM.aequalem antecefrerunt,nun-
o^wiahariumy fed in fingulari tantum> altaris Ecelefiae me-
minit, eertoindicio, altarium multitudinem recentioris et ini-
quioristemporisinventum efle.
§. XX.
Finis S.Euchartftiae eft pia et devota mortis Chrifti,et be-
neficiorum per eam acquifItorum,recordatio et commemora-
tio. Vtraquecomprehenditurvoce aw/rfvji^T^ai-Luc.XXII.ip.
I. Cor. XI. 24. ly. Avci{A.vficr's intelligitur pra6lica cum gaudio,
amore, gratiarum a6lione, et gloriofa Chriftiredemptoris ee-
lebratione conjunda, ac inunicum ipflus honorem,ab omnir
bus S. coena digne utentibus, inftituenda. Iil honorem
Chrifti orthodoxa antiquitas femper celebravit S. Eucha-
riftiae facramentum. Sed in papatu miflae ' non folum
in honorem et memoriam Chrifti, fed et fancSlorum, ce-
lebrari, et gloria creatoris creaturis tribui folet. Nam in
Canone Miflae,ubi oblatio panis fit, poft ofFertorium facerr-
dos haec verba recitat: Sufcipe fan&e Pater omnipotens, ae-
terne DeuSy hanc immaculatam bofliamy quam tihi ojferimus
oh memoriam paffionisj refurre&ionis et afcenfionis ^efuChrifli
Dominimftri: /iV HONOREM b. Mariaefemper virginis^et
omniumfanBorumy ut iUisproficiat AD HONOREM, nobis
autem ad falutem, Ipil fatentur Pontificii, S. Euchariftiam
noA ^liter, nifi in memoriam Chrifti, qui id praeceperit, ce-
lebrandam. Hoc quippe facrificium cultum efle {oli Deo
proprium. Hinc in Canone poft confecrationem calicis
F 3 facer-
4<5 , "J^ ( 5
^«
facerdos ait: Quotiescunque haec feceritisy IN MEl, Ghri-
fti fcilicet, MEMORIAM fiicietis, Sed hog Domitii man-
datumfaepe'negligitur; liiMiila S/Aiia Secreta: Super
HANC OBLATIONEM, quaefumusy omnipotens Deus fa--
ter, quae IN MEMORIAM fan&iffimae Annae confecratur,
Neque confecrationem tantum fymbolorum faciunt in me-
moriam fandlorum, ied et ipfam commuhionem,et S. Eudha-
riftiae ufiim. Itain Communiconfcirorum nonPontiiicum.
Poftcommunio : i^^j^^i c/^o potuque coekfli Deus nofler te
fupplices ey^oramusi ut IN CVIVS haec COMMEMORA'
TIONE PERCEPIMVS, ejus muniamur et precihus. Ca-
lendis Augufti in fefto Maccabaebrum fratrum oratur : My^
fleria tua, Domine, PRO SANCTORVM MARTYRVM
TVORVM HONORE, devotamente tra&emus, Eodem die
fit commemoratio S. Pauli, et denuo oratur: Perceptisy Do-
minejfacramentisjB. PauUo Apoflolo tuo interveniente^ depreca*
mur, ut, QVAE PRO ILLIVS CELEBRATA SVNTgkria,
nohis proficiant ad medelam. Pontificii igitur i» honorem
fan&orum Miifam celebrantes, pretioilim corpus etiangui-
nemChrifti,pro pcccatis noftris traditum et effufum, ipiis
oiferunt, hoitiam pro genere humano immolatam ipiis ia-
crificant, facraque non Deo iblum, fed et fandis et marty-
ribusfaciuntilmuL Proteftentur, quoad velint, deinjuria
fibi fa6^a. Nullus iane alius {qtSis ex formulis iftis loquen-
di auditorum et le6lorum animis ingeneratur. Qui con-
trarium nobis perfuadere conantur, impoftores agunt. lidem
ut in honore et cultufandis demortuis deferendo admodum
profuii funt, ita eo tandem delabuntur, ut ex iis nontantum
interceffionis, fedet redemtionis Mediatores faciant, et Deo
ac Servatori noftro prorfus aequiparent. Sic in fefto S. Ja-
cobi Apoftoli die XXV. Julii Miilale Romanum p, m. 6s3*
hanc praefcribit orandi formulam: Oblationes populi tuiy
quaefumusyDo?niney B^acohiApofloli pafflo heata CONCILIET-,
€t quae mfirismn aptaefunt meritis,fiant tihi placitae ejus
deprecatione. Ita D. JACOBO ejusque paifioni tantum ad-
fcribitur meritorum robuTa ut Deiun bominibus conciliare,
eorum-
«.CPJ
am
(0)^^^' 47
edrumque oblationes gratas acceptasque facere poffit. Quae
fenteiitia non. tantum Chrifto unieo noftro Redemptori
contumeliofa, fed et blasphema eft. Plures ejusmodi for-
mulas ex libris Romanae Ecclefiae liturgicis exeerpfit JO.
AYMON /. c. Hunc abufum non improbarunt Tridenti-
ni Patres, fed doeuerunt, mifas intermm in honorem et me--
moriam San&orum celebrari pojfcy SefT XXIL Cap. 3. Sed
Apoftolorum actate, et tribus integris poft Chriftum natum
feciilis; nulla fan^lorum in. miflarum celebratione unquam
faaa eft mentio. IGNATIVS, IRENAEVS, TERTVL-
LIANVS, CYPRIANVS, GREGORIVS THAVMA-
TVRGVS, de Miffis in honorem fan<5lorum celebratis, ai-
tiffime filent. , Ohlationes enim^ro defun&is et pro natalitiisy
annua dormitionis die y TERTVLLIANI et CYPRIANI
aetate in Ecclefia Africana fa6lae, huc non pertinent. Se-
culo quarto in millae celebratione commemorari quidem
Ian6licoeperunt,fedfineinvoc3tione, ethonoris indebiti de-
latione, atque huncdutntaxat in finem, ut eorum virtutes a
Iliperftitibus recolerentur, E)eusque rogaretur, vellet ipfis
quoque, intuitu fidei fan6lorum, et generalis in coelo inter-
ceffionis, ea beneficia et virtutes , quibus illi aliquando or-
nati fiierant, benigniffime conferre. Superftitio enim, quae
temporis demum procefiTu et injuria, Ecclefiam inundavit,
eo leculo exulabat. Poftea quinto et fexto feculo multa
eximiaque elogia, ut auditores ad martyrum et fandlorum
imitationem vehementius accenderentur, accefierunt, ita ta-
men, ut nusquam in illorum temporum monumentisgenui-
nis legamus, mifi^as in fan6^orum memoriam vel honorem,
velad eos invocandos, celebratas efi!e, quippe quae recens
fequioris aetatis et.corruptae Ecclefiae iiiventum funt, quo
certae mifiie, quae infoIiusDei gloriam celebniri debebant,
fingulari fancftorum honori dedicantur, eoruraque velut Se-
mi Deorum encomia, cum auxilii et patrocinii imploratione,
decantantur. Falfiffimum proinde cft> quod M. J. GRAN-
COLASIVS, Theologus Parifienfis, in Tra^atu de Litur-
giis Antiquis Gallice edito ?. /. p. (^oj, tanto ftudio afievera-
re
' ■■ \
mmmral»
(<y1
t!6 aufus eft, femper in Ecclefia
dio fan^lotum memoria celebri
tentiani quall retra<ftaturus et eii
t&^itatem ad longi ^iumtaxat te
•ftriiixerit 7J//./?;i^i. Ceflme .
tEgUfe d'offrir k facrifice en
Hmercier Wieu de la vi&oirej q
'htonde. AtVero etli EcGlefiae vc
celebranteis,pr6 demortuis m la
ut cokimodum alic[uod iis imf
ipfe S. Euchariftia in eorum hor
DiiTerendi finem fadluris infigri
formulis Liturgicis fada cirea preces
litiis S. Lebnis Papae precabantur ^i^j
fnmuli tui Leonif haccvrojit ohlatiOy
tribuifli rdaxari deliSta, ^er etc. H
S. GREGGRIi Libro Sacramentorunt
Romano recentiore mutarunt ea in '.
i. Leonis haec nobis projip oblatio^ qu
IIL P. M. /anSii orationibuf noflris n
gor. L. III. de Celebr. Miff. Tit. XLI. (
Eri irifignem mutationem in Mifla I
niulat gioj(ra,INNOCENTlI verbis i
ijpjb^ hodie i^fe orat pro nobif^ ET I.
nius igitur confitentes reos. HVGO
inentarii Gregoriani /?. z^/. difficulta
tur perfuadere, formula nova, ut ini
jirofit oblatio , nihil aliud fignificari .
Leoni adgloriam vel ad honorem. S
NOCENTIO Pontif. 1. c. fed et ab i
te, quae hunc fenfiun nequaquam i
dogmatum fpecimina abundc probi
addidos, ab Apoflolica et primaev
judice BOSSVETO , vera
\ non efle. Q,
»^
) o
sMf:^»»?5;:^:i-^?^-::-rfe^i^^:?a--«:-^^
(m
A.,
•-V-'
mmmmmkiimmmm
Lcclefia: ufitatum fuifl^ iat^iii^^fiyifi
i celebrkrect^ ^uati^
us et emendaiuruS) 1^^
itaxat temporis cbtifiii&dmeiti fe- ~
efime ANCUm^MATl^ de-
ijtce en l^homeur des Saintsy pouf
'&oirey quHls om remporfhjkr U
clefiae veteris fidele^, S. Eu<::hariftiaiit
uis in facfificio Deum precati fiint^
[ iis impetrarent, nusquam tameii
irum honbrem legitur celebrata.
^, xKi^ - ■ ■■ / V,- ,;':■,:■':■■/
:iris infigiiis iadhiic fuccurrit mutatio ik
irea preces pro mortuis. Olim in Natai-''
bantur i Anme nobif, Domine^ut^nimat
?i: oblatia, quam immolandd totiusmundi
eretc. Haec verba hodienum exftantin
mentorum p, iiz» Sed poftea in Miiiali
int ea in hanc formam : Ut interce£ionc
hlatio,^\otihm, judicc INNOGENTIO
snoftris non indigent» Vid. Dccrct. Gre^
Tit. XLI. Cap.VI. J. Quaefivifti. p. m.80Q.
[in Milla Latina fadam, quam non ^ffi-
I verbis adfcripta: Olim orabatur pm
is, ET ITA MFTATFM EST. Habe^
HVGO MENARDVS in Notisfacra.
difficultatem fublaturus j ledores cona-
va, ut interce0one B. Leonis haec nohis
|ignificari, quam ut haec^rojit ohlatio
orem. Sed refellitur non Iblum ab IN-
ed et ab ipfamet verborum peripicuita-
.laquam admittunt. Haec mutatorura
de probant, coetus Romano Pqntifiei
primaeva. Ecclefia palam defeciffe, ct,
O, veram Ecccfiam Chrifti
efle. Qj^E. D.
- >
; i-'<.